“Αλλάζει να καταφέρω να φύγω από τους φόβους που με κρατάνε πίσω και να γίνω πραγματικά συναισθηματικά διαθέσιμος και ανοιχτός; Είναι κάτι που αλλάζει; να σταματήσει κάποιος να νιώθει έτσι;” Το παραπάνω είναι απόσπασμα από ένα μειλ που έλαβα. Απαντάω τα παρακάτω:

Ένας συντριπτικά μεγάλος αριθμός προβλημάτων στις σχέσεις ή στη δυσκολία του να μπω σε σχέση συνοψίζεται σε δυο φράσεις: Κάποιος στέκεται πολύ μακριά. Κάποιος στέκεται πολύ κοντά. Το να καταφέρουμε να έχουμε τη σωστή απόσταση από έναν άνθρωπο είναι εφικτό όταν μάθουμε τον τρόπο να αναγνωρίσουμε ότι χρειαζόμαστε την αγάπη του, όταν εμπιστευτούμε πως και εκείνος θα μας χρειαστεί και βεβαίως να πιστεύουμε πως θα μπορέσουμε να ζήσουμε και χωρίς αυτόν.

Αυτές οι δυο τάσεις -τώρα θα σταθώ σε αυτή για την οποία με ρωτάτε- τις περισσότερες φορές προέρχονται από την παιδική μας ηλικία. Γεγονότα που έχουμε βιώσει -και δεν εννοώ μόνο τραυματικά αλλά και οι πεποιθήσεις που έχουμε για το πώς πρέπει να είναι ένας σύντροφος- έχουν δημιουργήσει μοτίβα, συνήθειες αρνητικών σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών, οι οποίες με τη σειρά τους γίνονται αυτοεκπληρούμενες προφητείες. 

Γινόμαστε εκείνοι που νιώθουμε ασφαλείς όταν είμαστε μακριά, γιατί η αρχική μας απόπειρα προσέγγισης ίσως και να μην είχε την κατάληξη που θα θέλαμε. Για ένα παιδί αυτό μπορεί να μεταφραστεί ως απόρριψη, ντροπή, μπέρδεμα, αβεβαιότητα. Τις περισσότερες φορές, ασυνείδητα αποφασίζει πως τέτοια μορφή έκθεσης δεν θα ξανασυμβεί ποτέ. Έτσι λοιπόν στο τώρα, στην παραμικρή υπόνοια απογοήτευσης ή απόρριψης -ή για να είμαι πιο ακριβής αυτό που ερμηνεύει ως απόρριψη- για να αποφύγει τον πόνο θα σηκώσει τοίχους για να αποφευχθεί η οικειότητα που στο τότε δεν του παρείχε ασφάλεια ή δεν του ήταν αρκετή. Ο μεγαλύτερος φόβος που βιώνει είναι αυτός της οικειότητας, με δευτερεύοντα φόβο αυτόν της εγκατάλειψης.

Οι περισσότεροι θέλουμε και έχουμε ανάγκη από αγάπη και εγγύτητα.  Ο φόβος, όμως, είναι εξίσου ισχυρή δύναμη και ανταγωνίζεται αυτή μας την ανάγκη. Παρόλο που οι ανάγκες μένουν ακάλυπτες όταν δεν ερχόμαστε κοντά, μπορεί να νιώθουμε μεγαλύτερη ασφάλεια όταν δεν το κάνουμε. Με τον τρόπο αυτό, δεν διακινδυνεύουμε την αβεβαιότητα που προκύπτει από τη στενή συναισθηματική σχέση με έναν άλλον άνθρωπο. Δεν διακινδυνεύουμε να πρέπει να δείξουμε αυτό που είμαστε, κάτι που περικλείει τη συναισθηματική ειλικρίνεια, αλλά και την πιθανή απόρριψη των συναισθημάτων μας. Δεν διακινδυνεύουμε την εγκατάλειψή μας από τους άλλους. Δεν βιώνουμε την αμηχανία που συνεπάγεται η αρχή μιας σχέσης που για πολλούς είναι πραγματικά αφόρητη.

Η στενή επαφή, η οικειότητα έχουν συχνά ως συνέπεια την αίσθηση της απώλειας του ελέγχου. Η οικειότητα θέτει σε δοκιμασία τους βαθύτερους φόβους μας για το ποιοι είμαστε και για το εάν είναι αποδεκτό να είμαστε ο εαυτός μας. Απαιτείται ειλικρίνεια, αυθορμητισμός, εμπιστοσύνη, αποδοχή του εαυτού μας και αποδοχή των άλλων.

Με ρωτάτε εάν αυτό είναι κάτι που αλλάζει. Φυσικά και αλλάζει, όχι όμως με γρήγορες λύσεις και συμβουλές. Η αντίσταση στην επιθυμία να βρισκόμαστε μακριά ή κοντά, χρειάζεται λίγη δουλειά, όμως μπορούμε και αξίζει να μάθουμε να είμαστε ο πραγματικός μας εαυτός όταν είμαστε με άλλους ανθρώπους. Μπορούμε να μάθουμε να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας. Μπορούμε να μάθουμε να μην κρυβόμαστε στην παραμικρή υπόνοια απόρριψης. Μπορούμε να έρθουμε σε επαφή με τις δυνατότητές μας και να ανταπεξέλθουμε στη δυσκολία και στο φόβο που υπάρχει στο ξεκίνημα μιας σχέσης, έστω και αν στην αρχή το κάνουμε όπως οι σκαντζόχοιροι. Προσεκτικά.