Η απώλεια ενός κατοικίδιου ζώου είναι συχνά η πρώτη εμπειρία ενός παιδιού με το θάνατο. Για πολλά παιδιά, τα κατοικίδια ζώα είναι κάτι περισσότερο. Αρκετά τα περιγράφουν ως αδέρφια ή καλύτερους φίλους με τους οποίους έχουν δυνατές σχέσεις. 

Σε μια μελέτη παιδιών ηλικίας 6 έως 13 ετών που είχαν χάσει ένα κατοικίδιο ο Δρ. Russell διαπίστωσε ότι ακόμη και χρόνια μετά το θάνατο του κατοικίδιου ζώου, κάποια παιδιά περιέγραψαν την απώλεια ως “τη χειρότερη μέρα της ζωής τους”. Αντιμετωπίζουν με μοναδικούς τρόπους τον εξορθολογισμό του θανάτου και ο τρόπος με τον οποίο πεθαίνει ένα κατοικίδιο επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο θρηνούν. “Έχουν μια ξεχωριστή αίσθηση υπαρξιακής δικαιοσύνης σχετικά με το εάν ένα ζώο έζησε μέχρι τη κατάλληλη ηλικία”, λέει ο Δρ. Russell. 

Όπως και οι ενήλικες, τα παιδιά αποδέχτηκαν πιο εύκολα το θάνατο του κατοικίδιου, εάν αναμενόταν με κάποιο τρόπο.  Επηρεάστηκαν λιγότερο όταν γνώριζαν εκ των προτέρων ότι το ζωάκι θα είχε σύντομη διάρκεια ζωής. Φαινόταν να γνωρίζουν ότι ένα ψαράκι ή χαμστεράκι, για παράδειγμα, δεν θα ζούσε όσο ένας σκυλάκος ή μια γατούλα. Όταν ένα ζώο ήταν άρρωστο, συμφώνησαν ότι η ευθανασία ανακούφισε το κατοικίδιο από τα δεινά του. 

Ωστόσο, όταν πέθαναν με τραγικούς και απροσδόκητους τρόπους, η απώλεια ήταν πιο δύσκολη μιας και όταν συμβαίνει κάτι ξαφνικά, ένα παιδί αρχίζει και βλέπει το απρόβλεπτο της ζωής. Οι άνθρωποι και τα ζώα που αγαπούν μπορούν να πεθάνουν χωρίς προειδοποίηση. 

Φυσικά, η ηλικία και η φάση ανάπτυξής τους καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο κατανοούν το θάνατο και η θλίψη τους εκδηλώνεται πολύ διαφορετικά από αυτήν του ενήλικα. Δεν κλαίνε πάντα ούτε δείχνουν αμέσως συναίσθημα αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν επηρεάζονται βαθιά από την απώλεια. Τα παιδιά τείνουν να θρηνούν εμφανίζοντας θλίψη περιστασιακά με εναλλαγές χαράς και θυμού.

Η θλίψη τους μπορεί να εκδηλωθεί και με σωματικά συμπτώματα όπως με πονοκεφάλους ή στομαχόπονο ή με διαταραχές στον ύπνο.  Μπορεί να παλινδρομούν σε συμπεριφορές προηγούμενης ηλικίας όπως ενούρηση, πιπίλισμα δαχτύλου ή προσκόλληση στους γονείς. Πολύ συχνά χρησιμοποιούν το παιχνίδι για να εκφράσουν αυτό που σκέφτονται και αισθάνονται γι’αυτό και η συμπεριφορά τους είναι η καλύτερη ένδειξη της θλίψης τους παρά από ό,τι τα λόγια τους. 

Για παράδειγμα μπορεί να προσποιούνται πως η λούτρινη γάτα ή ο σκύλος αρρώστησε και πέθανε. Αυτή είναι μια ευκαιρία για τους γονείς να τα βοηθήσουν συμμετέχοντας ενεργά σε αυτό το είδος φανταστικού παιχνιδιού. Είναι ευκαιρία να απαντηθούν ερωτήσεις για την αγάπη, την απώλεια και τι συμβαίνει μετά το θάνατό μας. Επιτρέπει να δουν οτι δεν είναι ταμπού να μιλάμε για θάνατο ή οδυνηρά συναισθήματα. Βλέπουν πως είναι εντάξει να κλαίμε και να πενθούμε και μαθαίνουν σιγά σιγά πως η στεναχώρια είναι φυσιολογική και ξεπερνιέται. Πως το κλάμα δεν είναι ντροπή και πως είναι παρήγορο για όλους όταν η στεναχώρια μοιράζεται και δεν χρειάζεται να την περνάμε μόνοι μας.  

Εάν σας ρωτάνε λεπτομέρειες του θανάτου του κατοικίδιου, είναι μια ένδειξη πως θέλουν να μιλήσουν γι’αυτό και μάλλον χρειάζονται παρηγοριά. Πολύ σημαντική διαδικασία είναι και ο αποχαιρετισμός. Οι τελετές γύρω από το θάνατο είναι κάποιοι από τους τρόπους που έχουμε για να αναγνωρίσουμε τη ζωή κάποιου και το ζωάκι δεν χρειάζεται να αποτελεί εξαίρεση. Ένα μικρό τελετουργικό μπορεί να αφορά την τέφρα του ζώου, ή να φυτέψετε μαζί τους ένα δέντρο μνήμης ή να φτιάξετε μαζί ένα άλμπουμ με φωτογραφίες. 

Είναι μερικοί τρόποι να διαχειριστούν την απώλεια και να τιμήσουν το ρόλο που είχε το ζωάκι στην οικογένειά σας. 

Σημείωση: “Ο κήπος του Έβαν” του Brian Lies είναι ένα πολύ συγκινητικό 😦 και βαθιά αισιόδοξο παιδικό βιβλίο για το θέμα. Καλές κριτικές έχω διαβάσει για το “η θάλασσα είδε” του Tom Percival.
Για λίγο μεγαλύτερες ηλικίες (8-13) το “Kate, the Ghost Dog: Coping With the Death of a Pet,” και (από 7-12) “Memories of You,”Erainna Winnett.