Το συλλογικό τραύμα είναι ένα τραυματικό γεγονός που μοιράζεται μια ομάδα ανθρώπων. Μπορεί να πρόκειται για μια μικρή ομάδα -όπως μια οικογένεια- ή μια ολόκληρη κοινωνία. Τέτοια συμβάντα μπορεί να είναι αεροπορικά ή άλλα δυστυχήματα, φυσικές καταστροφές, πόλεμος, φτώχεια, πανδημίες.

Κάποιες φορές ένα τέτοιο γεγονός μπορεί να οδηγήσει σε συλλογική κατάθλιψη, απάθεια, υπερβολική υπακοή, απώλεια νοήματος και πρωτοβουλίας και γενικά σε μια στασιμότητα. Μπορεί να οδηγήσει και σε πόλωση, επιθετικότητα ή και βία.

Όταν ένας άνθρωπος ή μια κοινότητα βιώνει τέτοια συναισθήματα, αυτά, έχουν την τάση να εξαπλώνονται σαν επιδημία στο πεδίο και να εμποδίζει τους ανθρώπους να είναι σε επαφή με οποιοδήποτε υποστηρικτικό πλαίσιο. Οι άνθρωποι μπορεί να γίνουμε καχύποπτοι, να νιώθουμε ανημπόρια, ντροπή και υποβάθμιση, άλλοι να κατηγορούμε το περιβάλλον που ζούμε, άλλοι το Θεό ή την Εκκλησία για οτιδήποτε δεν είναι καλό στη ζωή.

Ξέρουμε ότι η εμπειρία, το συναίσθημα μετά από το τραύμα, τόσο για έναν άνθρωπο όσο και για μια ομάδα είναι η μοναξιά, με τρόπο που είναι δύσκολο να εξηγηθεί. Η εμπειρία όσων επιστρέφουν από μάχη ή αιχμαλωσία ή επιβιώνουν από μια έκρηξη ή από ένα ναυάγιο, είναι σοκαριστικά παρόμοια: αυτή της συναισθηματικής μοναξιάς.

Ο πυρήνας του τραύματος είναι η μοναξιά. Ως εκ τούτου, η βασική ανάγκη είναι σχεσιακή.

Η πρόκληση για να ξεπεράσουμε τη μοναξιά είναι να βρούμε έναν τρόπο να έρθουμε σε επαφή, να συνδεθούμε με το περιβάλλον. Να σκεφτούμε “τι χρειάζομαι;” “τι θα με βοηθήσει στο εδώ και τώρα;” Μπορούμε να ενθαρρύνουμε τον διπλανό μας και να τον βοηθήσουμε να αποκαταστήσει το σύστημα αυτουποστήριξής του.

Φυσικά οι ανάγκες των ανθρώπων διαφέρουν ως προς το τι θεωρείται υποστήριξη όπως και η ικανότητα ενός ανθρώπου να πάρει βοήθεια και αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες (φύλο, ηλικία, θρησκευτικές και άλλες πεποιθήσεις, παρελθόν) που καλό είναι να αντιμετωπίζονται με διακριτικό και ευαίσθητο τρόπο.

Ωστόσο, ορισμένες βασικές ανάγκες φαίνεται να είναι καθολικές για τους ανθρώπους που βρίσκονται σε μια υπαρξιακή κρίση καθώς το πρώτο που χάνει κάποιος είναι το έδαφος κάτω από τα πόδια του. Βασικές πληροφορίες για το πού βρίσκονται, ποιος είναι δίπλα τους, τι πρόκειται να συμβεί στη συνέχεια, πότε, πού και τι μπορούν να περιμένουν στη δεδομένη κατάστασή τους. Χρειάζονται όσο το δυνατόν πιο σαφείς και ακριβείς πληροφορίες, καθώς η γνώση, ακόμη και αν είναι δυσάρεστη ή τραγική, μας φέρνει σε επαφή με την πραγματικότητα και μόνο έτσι μπορούμε να αποκτήσουμε σιγά σιγά την αίσθηση και τον τρόπο να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση, αντί να παρασυρόμαστε στα τυφλά.

Επίσης ξέρουμε, ότι είναι ανάγκη να αναγνωρίζεται από το περιβάλλον η τραυματική εμπειρία και να επιβεβαιώνεται ότι συνέβη πραγματικά. Αυτό, το να “μένω μαζί με τον άλλον” είναι μια παρέμβαση θεραπευτική που πρώτα σπάει τον κύκλο της μοναξιάς, μετά βοηθάει τη δημιουργία επαφής με το περιβάλλον. Προσφέρει τον χρόνο και τον χώρο για να αφομοιώσει ο άνθρωπος τι έχει συμβεί, επαναλαμβάνοντας την αφήγηση ξανά και ξανά, σε κάποιον που ακούει, δεν κρίνει, δεν δίνει συμβουλές, δεν αποφασίζει ποιος υποφέρει περισσότερο ή ποιος είναι θύμα ή ήρωας. Ίσως αυτό να είναι το πρώτο μικρό βήμα για μια πρώτη ανακούφιση από το βάρος και τον πόνο.