H πρόοδος και η επιτυχία μας στη ζωή αυξάνουν ανάλογα με το βαθμό της ευελιξίας που επιδεικνύουμε όταν βρισκόμαστε σε κρίση παρά με το βαθμό στον οποίο έχουμε καταφέρει να παραμένουμε ανέγγιχτοι από τις προκλήσεις. Τις στιγμές αυτές η ευτυχία δεν είναι μέτρο της ύπαρξής μας. Η ανθεκτικότητα όμως είναι.
Η ψυχική ανθεκτικότητα είναι η ικανότητά μας να προσαρμοζόμαστε δημιουργικά και να ξεπερνάμε δύσκολες καταστάσεις. ‘Απαιτεί’ συνδυασμό γνωστικών και συμπεριφορικών επιλογών που μας επιτρέπουν να επιβιώσουμε και να βρίσκουμε λύσεις στα προβλήματα που προκύπτουν. Είναι όμως η ανθεκτικότητα κάτι που μαθαίνεται και τι εργαλεία χρειάζεται να έχουμε για να την ψυχική μας επιβίωση;
Η επιδίωξη ενός ουσιαστικού στόχου παρόλο που μπορεί να συνεπάγεται άγχος και πόνο βραχυπρόθεσμα, μακροπρόθεσμα φέρνει νόημα, αίσθηση πληρότητας και εσωτερικής δύναμης. Αυτοί που έχουν ένα «γιατί» για να ζουν, μπορούν να αντέξουν σχεδόν οποιοδήποτε «πώς».
Η γνωστική ευελιξία είναι ένα χαρακτηριστικό των ανθεκτικών ανθρώπων. Ο τρόπος που σκεφτόμαστε, η αποδοχή της πραγματικότητας της κατάστασής μας, ακόμα και αν αυτή η κατάσταση είναι επώδυνη, είναι αυτό που θα μας βοηθήσει να προχωρήσουμε και να βρούμε λύση. Η αποφυγή και η άρνηση -αν και είναι οι πιο συνηθισμένες αντιπαραγωγικές στρατηγικές αντιμετώπισης- μας βοηθάνε προσωρινά αλλά τελικά εμποδίζουν την ανάπτυξή μας. Ο τρόπος που νοηματοδοτούμε τα γεγονότα ακόμα και οι εικόνες που φτιάχνουμε στο μυαλό μας θα καθορίσουν το συναίσθημα και τη συμπεριφορά μας. Οι άνθρωποι είμαστε καλοί να δίνουμε μεγαλύτερη σημασία στα άσχημα που μας συμβαίνουν και όχι στα καλά. Οι ανθεκτικοί άνθρωποι επιλέγουν πιο προσεκτικά που στρέφουν την προσοχή τους.
Η συνειδητοποίηση, η παραδοχή πως ο πόνος και η απώλεια είναι μέρος της ζωής. Όλοι μας ερχόμαστε αντιμέτωποι με δοκιμασίες και βάσανα. Αυτή η συνειδητοποίηση μας βοηθάει να μην αισθανόμαστε μόνοι.
Η φροντίδα του εαυτού μας, η ικανοποίηση των αναγκών μας, ο χώρος που θα δώσουμε στα συναισθήματά μας και η συμμετοχή σε δραστηριότητες που μας δίνουν ευχαρίστηση θα μας βοηθήσει να ξανασταθούμε πιο γρήγορα στα πόδια μας.
Αυτό όμως που θα μας βοηθήσει πολύ και είναι κάτι που οι ψυχοθεραπευτές λέμε συχνά είναι το υποστηρικτικό πλαίσιο. Ένα δίκτυο ανθρώπων που βρίσκεται ή έχει βρεθεί σε παρόμοια θέση και θα περάσουμε μαζί τη δυσκολία για να βρεθούμε στην απέναντι όχθη.
Η ανθεκτικότητα δεν είναι μόνο προσωπική υπόθεση όπως πιστεύουμε οι περισσότεροι, αλλά, θέμα μιας κοινωνίας, μιας χώρας και αυτό γιατί το να μην βλέπουμε τον εαυτό μας να εκπροσωπείται στην κοινωνία είναι καταστροφικό για την ανθεκτικότητά μας. Το να αισθανόμαστε πως δεν ανήκουμε, δεν ακουγόμαστε, δεν μας βλέπουν είναι οδυνηρό και μειωτικό. Γιατί είναι σημαντικό μια χώρα να είναι ανθεκτική και με γρήγορα αντανακλαστικά; Γιατί επιτρέπει στους πολίτες να έρχονται σε επαφή με τις πηγές στήριξής τους πιο γρήγορα και να στηρίξει καλύτερα τους πιο ευάλωτους ανθρώπους.
Οι άνθρωποι δεν αντιδρούμε το ίδιο στα τραυματικά και αγχωτικά συμβάντα. Το κλειδί είναι να εντοπίσουμε τρόπους που είναι πιθανόν να λειτουργούν σωστά για εμάς ως μέρος της δικής μας προσωπικής στρατηγικής. To ζητούμενο δεν είναι να μην ξαναπέσουμε.
Το ζητούμενο είναι να ξέρουμε τους τρόπους να ξανασηκωθούμε.