Χάρτης πορείας

H πρόοδος και η επιτυχία μας στη ζωή αυξάνουν ανάλογα με το βαθμό της ευελιξίας που επιδεικνύουμε όταν βρισκόμαστε σε κρίση παρά με το βαθμό στον οποίο έχουμε καταφέρει να παραμένουμε ανέγγιχτοι από τις προκλήσεις. Τις στιγμές αυτές η ευτυχία δεν είναι μέτρο της ύπαρξής μας. Η ανθεκτικότητα όμως είναι.

Η ψυχική ανθεκτικότητα είναι η ικανότητά μας να προσαρμοζόμαστε δημιουργικά και να ξεπερνάμε δύσκολες καταστάσεις. ‘Απαιτεί’ συνδυασμό γνωστικών και συμπεριφορικών επιλογών που μας επιτρέπουν να επιβιώσουμε και να βρίσκουμε λύσεις στα προβλήματα που προκύπτουν. Είναι όμως η ανθεκτικότητα κάτι που μαθαίνεται και τι εργαλεία χρειάζεται να έχουμε για να την ψυχική μας επιβίωση;

Η επιδίωξη ενός ουσιαστικού στόχου παρόλο που μπορεί να συνεπάγεται άγχος και πόνο βραχυπρόθεσμα, μακροπρόθεσμα φέρνει νόημα, αίσθηση πληρότητας και εσωτερικής δύναμης.  Αυτοί που έχουν ένα «γιατί» για να ζουν, μπορούν να αντέξουν σχεδόν οποιοδήποτε «πώς».

Η γνωστική ευελιξία είναι ένα χαρακτηριστικό των ανθεκτικών ανθρώπων. Ο τρόπος που σκεφτόμαστε, η αποδοχή της πραγματικότητας της κατάστασής μας, ακόμα και αν αυτή η κατάσταση είναι επώδυνη, είναι αυτό που θα μας βοηθήσει να προχωρήσουμε και να βρούμε λύση. Η αποφυγή και η άρνηση -αν και είναι οι πιο συνηθισμένες αντιπαραγωγικές στρατηγικές αντιμετώπισης- μας βοηθάνε προσωρινά αλλά τελικά εμποδίζουν την ανάπτυξή μας.  Ο τρόπος που νοηματοδοτούμε τα γεγονότα ακόμα και οι εικόνες που φτιάχνουμε στο μυαλό μας θα καθορίσουν το συναίσθημα και τη συμπεριφορά μας. Οι άνθρωποι είμαστε καλοί να δίνουμε μεγαλύτερη σημασία στα άσχημα που μας συμβαίνουν και όχι στα καλά. Οι ανθεκτικοί άνθρωποι επιλέγουν πιο προσεκτικά που στρέφουν την προσοχή τους.

Η συνειδητοποίηση, η παραδοχή πως ο πόνος και η απώλεια είναι μέρος της ζωής. Όλοι μας ερχόμαστε αντιμέτωποι με δοκιμασίες και βάσανα. Αυτή η συνειδητοποίηση μας βοηθάει να μην αισθανόμαστε μόνοι. 

Η φροντίδα του εαυτού μας, η ικανοποίηση των αναγκών μας, ο χώρος που θα δώσουμε στα συναισθήματά μας και η συμμετοχή σε δραστηριότητες που μας δίνουν ευχαρίστηση θα μας βοηθήσει να ξανασταθούμε πιο γρήγορα στα πόδια μας.

Αυτό όμως που θα μας βοηθήσει πολύ και είναι κάτι που οι ψυχοθεραπευτές λέμε συχνά είναι το υποστηρικτικό πλαίσιο. Ένα δίκτυο ανθρώπων που βρίσκεται ή έχει βρεθεί σε παρόμοια θέση και θα περάσουμε μαζί τη δυσκολία για να βρεθούμε στην απέναντι όχθη.

Η ανθεκτικότητα δεν είναι μόνο προσωπική υπόθεση όπως πιστεύουμε οι περισσότεροι, αλλά, θέμα μιας κοινωνίας, μιας χώρας και αυτό γιατί το να μην βλέπουμε τον εαυτό μας να εκπροσωπείται στην κοινωνία είναι καταστροφικό για την ανθεκτικότητά μας. Το να αισθανόμαστε πως δεν ανήκουμε, δεν ακουγόμαστε, δεν μας βλέπουν είναι οδυνηρό και μειωτικό. Γιατί είναι σημαντικό μια χώρα να είναι ανθεκτική και με γρήγορα αντανακλαστικά; Γιατί επιτρέπει στους πολίτες να έρχονται σε επαφή με τις πηγές στήριξής τους πιο γρήγορα και να στηρίξει καλύτερα τους πιο ευάλωτους ανθρώπους.

Οι άνθρωποι δεν αντιδρούμε το ίδιο στα τραυματικά και αγχωτικά συμβάντα. Το κλειδί είναι να εντοπίσουμε τρόπους που είναι πιθανόν να λειτουργούν σωστά για εμάς ως μέρος της δικής μας προσωπικής στρατηγικής. To ζητούμενο δεν είναι να μην ξαναπέσουμε.
Το ζητούμενο είναι να ξέρουμε τους τρόπους να ξανασηκωθούμε.

Μάθε ν’αντέχεις

IMG_20200211_143241

Οι δυσκολίες είναι συνυφασμένες με τη ζωή. Μοιραία ερχόμαστε αντιμέτωποι με διάφορα εμπόδια και φαινομενικά άδικα γεγονότα που δοκιμάζουν συνεχώς την αντοχή και την αποφασιστικότητά μας. Ορισμένοι άνθρωποι είναι πιο δυνατοί από άλλους και κάποιοι  περισσότερο ευάλωτοι στο να νιώθουν σύγχυση και απελπισία. Λίγοι αντιμετωπίζουμε επιδέξια όλες τις προκλήσεις της ζωής. Ωστόσο, οι άνθρωποι με την πάροδο του χρόνου προσαρμοζόμαστε σε καταστάσεις που αλλάζουν τη ζωή μας παρά τη θέλησή μας.

Τι μας επιτρέπει να το κάνουμε; Η ανθεκτικότητα, μια συνεχής διαδικασία που όμως απαιτεί χρόνο και προσπάθεια από μέρους μας. Η ανθεκτικότητα είναι η κατάλληλη προσαρμογή ενάντια στις αντιξοότητες, το τραύμα, ή σε καταστάσεις έντονου στρές όπως οικογενειακά προβλήματα, προβλήματα υγείας ή άγχος στο χώρο εργασίας κλπ. Το να έχω ανθεκτικότητα σημαίνει να ξανασηκώνομαι, να μπορώ να επανέρχομαι μετά από μια δυσκολία. Αυτό δεν σημαίνει πως όποιος είναι ανθεκτικός δεν αντιμετωπίζει δυσκολίες ή αγωνία.

Ο συναισθηματικός πόνος και η θλίψη είναι κοινός σε ανθρώπους που έχουν υποστεί μεγάλες αντιξοότητες ή τραύματα στη ζωή τους. Στην πραγματικότητα, ο δρόμος για την ανθεκτικότητα είναι πιθανό να συνεπάγεται μεγάλη συναισθηματική δυσφορία. Δεν πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό που είτε έχουμε είτε δεν έχουμε. Περιλαμβάνει συμπεριφορές, σκέψεις και ενέργειες που όλοι μπορούμε να μάθουμε και να αναπτύξουμε.

Ένας συνδυασμός παραγόντων συμβάλλει στο να αποκτήσουμε ανθεκτικότητα με πρωταρχικό τις υποστηρικτικές σχέσεις εντός και εκτός της οικογένειας. Αυτό που θα ακούτε συχνά ως υποστηρικτικό πλαίσιο. Οι σχέσεις που μας προσφέρουν αγάπη, εμπιστοσύνη, ενθάρρυνση μας βοηθάνε να ανταπεξέλθουμε με μεγαλύτερη σιγουριά στις αντιξοότητες. Άλλες ικανότητες που συνδέονται με την ανθεκτικότητα και όλοι μπορούμε να αναπτύξουμε είναι η ικανότητα να κάνουμε ρεαλιστικά σχέδια και να πράττουμε αυτά που χρειάζεται για να τα καταφέρουμε, βασικές δεξιότητες επικοινωνίας και επίλυσης προβλημάτων και ικανότητα να διαχειριζόμαστε έντονα συναισθήματα και παρορμήσεις.

Αποφύγετε να βλέπετε τις κρίσεις ως ανυπέρβλητα εμπόδια. Δεν μπορείτε να αλλάξετε το γεγονός ότι θα συμβαίνουν αγχωτικές αλλαγές, αλλά ο τρόπος που ερμηνεύετε τα γεγονότα και δράτε μπορεί να αλλάξει. Αποδεχτείτε ότι η αλλαγή είναι μέρος της ζωής και πως ορισμένα σχέδια ή επιθυμίες μπορεί εξαιτίας δυσμενών καταστάσεων να μην είναι πλέον εφικτό να πραγματοποιηθούν. Η αποδοχή καταστάσεων που δεν μπορούν να αλλάξουν μπορεί να σας βοηθήσει να εστιάσετε σε πράγματα που μπορείτε να αλλάξετε.

Δράστε όσο πιο αποφασιστικά μπορείτε αντί να προσπαθείτε να απομακρυνθείτε εντελώς από τα προβλήματα και την πίεση που τόσο θέλετε να αποφύγετε και διατηρήστε μια ελπιδοφόρα προοπτική. Nα έχετε μια θετική άποψη για τον εαυτό σας. Η εμπιστοσύνη στην ικανότητά σας να επιλύετε προβλήματα και να εμπιστεύεστε το ένστικτό σας θα ενισχύσουν την ανθεκτικότητά σας. Να θυμάστε πως αυτό που κάνει τη δυσκολία απρόσβλητη και τη δυστυχία μόνιμη δεν είναι τα βάσανα, αλλά η απόγνωση που μας προκαλούν ή καλύτερα η έλλειψη προθυμίας και ο φόβος να σταθούμε και να τα αντιμετωπίσουμε.

Φροντίστε τον εαυτό σας. Ικανοποιήστε τις ανάγκες σας και δώστε προσοχή και χώρο στα συναισθήματά σας. Να συμμετέχετε σε δραστηριότητες που σας δίνουν ευχαρίστηση και σας χαλαρώνουν. Η φροντίδα του εαυτού είναι αυτό που θα σας κάνει να ξανασταθείτε στα πόδια σας πιο γρήγορα.

Οι άνθρωποι δεν αντιδρούν το ίδιο στα τραυματικά και αγχωτικά συμβάντα. Το κλειδί είναι να εντοπίσετε τρόπους που είναι πιθανόν να λειτουργούν σωστά για εσάς ως μέρος της δικής σας προσωπικής στρατηγικής. To ζητούμενο δεν είναι να μην ξαναπέσετε. Το ζητούμενο είναι να ξέρετε τους τρόπους να ξανασηκωθείτε.