Μια από τις πιο ιδιαίτερες ψυχοθεραπευτικές έννοιες είναι ο καταναγκασμός της επανάληψης. Δηλαδή, η τάση των ανθρώπων να επαναλαμβάνουμε συμπεριφορές, αντιδράσεις, σχέσεις, κυρίως όταν κάποιο τραύμα δεν έχει αναγνωριστεί και δεν έχει με κάποιο τρόπο τακτοποιηθεί. Αυτή η επανάληψη μπορεί να συμβαίνει ακόμα και όταν η λογική λέει πως οι συγκεκριμένες καταστάσεις θα πρέπει να αποφευχθούν. Στην ουσία, ο καταναγκασμός της επανάληψης είναι μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουμε, να επεξεργαστούμε και να ξαναζήσουμε προβληματικά περιστατικά από το παρελθόν, με την ελπίδα ότι αυτή τη φορά η έκβαση θα είναι διαφορετική. 

Για παράδειγμα, μπορεί να έχουμε την τάση να μας ελκύουν άνθρωποι με συμπεριφορά απόμακρη, ψυχρή, μπερδευτική ή χαοτική που μας κάνει να υποφέρουμε. Να μας ελκύει το ακατανόητο και η ανοχή σ’αυτό, που συνήθως καταλήγει σε εγκατάλειψη του εαυτού μας, σε προβλήματα επικοινωνίας και οικειότητας. Ωστόσο, δεν είναι τόσο ότι επιλέγουμε μια δύσκολη κατάσταση και στη συνέχεια προσπαθούμε να επαναλάβουμε απλά όλη την πορεία της. Προσπαθούμε να βρούμε μια ιστορία αρκετά οικεία ώστε να μας ελκύει, και στη συνέχεια πασχίζουμε να δώσουμε ένα διαφορετικό τέλος με διαφορετικούς “ηθοποιούς” κάθε φορά. Αυτό που μας οδηγεί στον καταναγκασμό της επανάληψης δεν είναι ότι η ιστορία είναι εξ αρχής δύσκολη, αλλά ότι δεν καταφέρνουμε να αλλάξουμε το τέλος της.

Το βαθύτερο και μάλλον ασυνείδητο κίνητρό μας είναι να επιστρέψουμε στην παιδική μας ηλικία με τις ενήλικες ικανότητές μας και να διασφαλίσουμε ότι αυτή τη φορά, τα πράγματα θα είναι αλλιώς. Θέλουμε να βρούμε κάποιον που να ήταν τόσο απόμακρος όσο μπορεί να ήταν ο πατέρας μας, αλλά αυτή τη φορά, θέλουμε να τον πάμε για θεραπεία, να κάνουμε μαζί του διαλόγους για να καταλάβει, να τον βοηθήσουμε να δει τις πληγές του και να γίνουμε οι προστάτες, οι οδηγοί του. Επιθυμούμε να βρούμε έναν θυμωμένο άνθρωπο που όμως στο σήμερα, αντί να τον φοβόμαστε, θέλουμε μια ευκαιρία για να μπορέσουμε αυτή τη φορά να κατευνάσουμε αυτόν τον θυμό, να καταλάβει το λάθος του, να μας ζητήσει συγγνώμη και να μας δικαιώσει. Ψάχνουμε στην ενήλικη ζωή μια δεύτερη ευκαιρία για να διορθώσουμε μια τραυματική δυναμική που σαν παιδιά δεν ξέραμε, δεν μπορούσαμε και δεν ήταν και η δουλειά μας να το κάνουμε. 

Όλα αυτά δεν χρειάζεται ούτε να μας εκπλήσσουν, ούτε να μας τρομάζουν, ούτε να μας απογοητεύουν καθώς δεν υπάρχει τίποτα εγγενώς κακό και κάποιες καταστάσεις είναι και αναπόφευκτες. Θα μας βοηθήσει πολύ να βρούμε το μοτίβο μας και μετά εάν θέλουμε να το κάνουμε κάτι, να το αλλάξουμε. Γιατί ως ενήλικες μπορούμε να αποκτήσουμε τις ικανότητες που θα μας επιτρέψουν να πειραματιστούμε με τις προκλήσεις του “εδώ και τώρα” που ως παιδιά στο “εκεί και τότε” δεν μπορούσαμε.