Category Archives: Discussions

Όταν το οικείο καταρρέει

Posted on by
Reply

Στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Gestalt στη Μαδρίτη με θέμα «Η θεραπεία Gestalt ως κινητήρια δύναμη αλλαγής» παρακολουθήσαμε διαλέξεις και δουλέψαμε όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας. Οι νέες κοινωνικές σχέσεις οδηγούν σε νέες παθολογίες και αλλαγές στην εσωτερική και εξωτερική μας δομή που πρέπει να εξεταστούν.

Σε μια από τις παρουσιάσεις που παρακολούθησα, συνάντησα την Inna Didkovska, ψυχοθεραπεύτρια Gestalt και Διευθύντρια του Πανεπιστημίου Gestalt του Κιέβου.
Η παρουσίασή της με θέμα: «Όταν το οικείο καταρρέει: ζώντας και ασκώντας το επάγγελμα του ψυχοθεραπευτή σε καιρό πολέμου» ήταν ο λόγος που της ζήτησα να συζητήσουμε για το πώς βίωσε και βιώνει τον πόλεμο, τους τρόπους με τους οποίους στήριξε τον εαυτό της, την άμεση οικογένειά της καθώς και τους μαθητές και τους θεραπευόμενούς της.

Μερικούς μήνες μετά τον πόλεμο βρήκε καταφύγιο στη Χάιφα, όπου έχτισε το σπίτι της κυριολεκτικά από το μηδέν. Συναντηθήκαμε διαδικτυακά στις 20 Οκτωβρίου – την 604η ημέρα του πολέμου- όσο βρισκόταν στην Πολωνία.  Η συζήτησή μας έγινε με φόντο την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου. Μιλήσαμε για πολλή ώρα και υποσχεθήκαμε να ξανασυναντηθούμε για να συνεχίσουμε τη συζήτησή μας.

Επέλεξα να εστιάσω και να απομαγνητοφωνήσω τις απαντήσεις των παρακάτω τριών ερωτήσεων:

1. Στο Συνέδριο Gestalt στη Μαδρίτη μίλησες για “θέση μηδέν, όχι ουδετερότητα”. Μπορείς να μου αναλύσεις το νόημα αυτής της φράσης και πώς μπορούμε να βρισκόμαστε σε αυτήν την κατάσταση κατά τη διάρκεια μιας κρίσης;

Η ιδέα μου αυτή είναι επηρεασμένη από τον Friedländer (Το σημείο μηδέν, Δημιουργική Μη-Διαφοροποίηση & Ψυχοθεραπεία Gestalt), καθώς και από ένα σεμινάριο του Daan Van Baalen. Η ουσία της θέσης μου αφορά τον όρο “μη-διαφοροποίηση” σε αντιδιαστολή με την ουδετερότητα. Στο κοινωνικό πλαίσιο, η μη-διαφοροποίηση είναι συνώνυμο της θέσης μηδέν. Για εμένα, η μη-διαφοροποίηση μοιάζει περισσότερο με μια αποσυνδεδεμένη θέση, κατά την οποία βγαίνεις έξω από μια κατάσταση, την κοιτάς από ψηλά και προσπαθείς να αποστασιοποιηθείς από τη συναισθηματική εμπλοκή.

Είναι πιο κοντά στην ανατολική φιλοσοφία, π.χ. στον Βουδισμό. Είναι πολύ ενδιαφέρον να το εξερευνήσουμε στο πλαίσιο του τι συνέβη στο Θιβέτ, όπου όλοι αυτοί οι πνευματικοί άνθρωποι, δυστυχώς, εγκατέλειψαν την προσπάθεια και άφησαν την Κίνα να επικρατήσει.

Αφού ξεκίνησε ο πόλεμος, έγινα ένα άτομο με μια αρκετά ξεκάθαρη θέση. Εννοώ μια θέση που εδραιώθηκε πριν από την αντίληψη, ενδεχομένως ακόμη και πριν από τη λειτουργία της προσωπικότητας. Όταν παρατηρώ συγκρούσεις, όπως αυτή μεταξύ των Παλαιστινίων και των Ισραηλινών, μπορώ να τις αναλύσω, αλλά είναι επώδυνο. Το να βλέπεις ταλαιπωρία, θυμό, επιθετικότητα και βαθύ πόνο και στις δύο πλευρές δημιουργεί ένα μείγμα έντονων συναισθημάτων. Η άποψή μου, η θέση μου είναι ξεκάθαρη για εμένα. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν συμπάσχω με τον πόνο των Παλαιστινίων, ιδιαίτερα των πολιτών. Εκλαμβάνω επίσης μίσος από τη Χαμάς. Στη σύγκρουση Ουκρανίας-Ρωσίας, αισθάνομαι τον πόνο των Ουκρανών και τρέφω μεγάλο μίσος προς τους Ρώσους. Προς κάθε τι ρωσικό· σαν οτιδήποτε ρωσικό να είναι κακό – η γλώσσα, τα πάντα. Οι πράξεις τους, τόσο στο παρελθόν όσο και σήμερα, εκλαμβάνονται ως αρνητικές. Βιώνω ένα σύνθετο μείγμα συναισθημάτων, συμπεριλαμβανομένων του φόβου και του πόνου.

Υπάρχει τεράστιος πόνος στην Ουκρανία – χήρες και μητέρες που θρηνούν τα χαμένα τους παιδιά. Ο θυμός είναι πάρα πολύ μεγάλος. Για παράδειγμα, μπορεί να ακούσετε κάποια να λέει: “Ο άντρας μου δεν είναι στον πόλεμο, αλλά ο δικός της σκοτώθηκε στον πόλεμο”.  Αναφέρω αυτό το παράδειγμα όχι μόνο για να προβάλω τον πόνο και τον θυμό, αλλά και για να τονίσω τον εγγενή διχασμό σε τέτοιες αφηγήσεις. Αν βγάλεις από την εικόνα τις προκαταλήψεις και τις προσωπικές απόψεις, τότε το μόνο που βλέπεις είναι πόνος και φόβος και από τις δύο πλευρές. Αναγνωρίζω ότι πολλοί Ρώσοι ζουν σήμερα μέσα στον φόβο – φοβούνται τη φυλακή, τον θάνατο ή την πιθανή καταστροφή της Ρωσίας, όπως συνέβη στη Γερμανία μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Ορισμένοι τρέφουν έντονο μίσος, καθώς θεωρούν τους Ουκρανούς ναζιστές. Στόχος μου από τη θέση μηδέν είναι να παρατηρήσω αυτά τα γεγονότα φαινομενολογικά.

Όσον αφορά τον πόλεμο, στα ουκρανικά, λέμε ότι οι άνδρες που βρίσκονται στο μέτωπο βρίσκονται στο “μηδέν”, υποδηλώνοντας ότι βρίσκονται ακριβώς στο σημείο όπου εκτυλίσσεται η σύγκρουση. Αυτή η ορολογία, που πηγάζει από τον πόλεμο, αντανακλά την έννοια της θέσης μηδέν που συζητάμε και προσπαθούμε να διατηρήσουμε ως ψυχοθεραπευτές. Στο μέτωπο, για να επιβιώσεις απαιτείται προσοχή και ακινησία, ώστε να παρατηρήσεις την κατάσταση. Οι στρατιώτες στο “μηδέν” δεν έχουν την πολυτέλεια να είναι συναισθηματικά διχασμένοι. Άλλωστε αυτό αυξάνει τον κίνδυνο να τραυματιστούν ή να σκοτωθούν. Αντίθετα, μια μη-διαφοροποιημένη προσεκτική παρουσία, η θέση μηδέν, αυξάνει τις πιθανότητες επιβίωσης.

Επιστρέφοντας στους όρους της θεωρίας Gestalt, γίνεται εμφανές τι συμβαίνει όταν το id σε καταπίνει. Η παραμονή σε μια κατάσταση μίσους οδηγεί σε κλιμάκωση των συναισθημάτων, τα οποία τελικά μας καταβάλουν. Η ένταση αυτή είναι καλή σε μια σκληρή μάχη. Η σύγκρουση είναι καλή· έχει ισχυρή επίδραση. Ωστόσο, είναι εξαιρετικά σημαντικό να ισορροπούμε το συναισθηματικό και το γνωσιακό μας κομμάτι και να εξετάζουμε το πεδίο. Όταν σε καταπίνουν αυτά τα συναισθήματα, μας καταπίνει το id, παύει να λειτουργεί η αντίληψη.

Η επιλογή του διχασμού είναι πολύ λιγότερο επώδυνη. Όταν με ρώτησες αν είναι εφικτό να παραμείνει κανείς στη θέση μηδέν σε μια κρίση, ειλικρινά, εγώ θα το προτιμούσα. Αλλά το να είναι ένα άτομο παρόν και να παραμένει στη θέση μηδέν κατά τη διάρκεια ενός πολέμου είναι πρόκληση. Απαιτεί ένα αυξημένο επίπεδο επίγνωσης. Πολλοί άνθρωποι τείνουν να διχάζονται επειδή είναι πιο απλό, ειδικά όταν βλέπουν τόσο πόνο, όπως εμείς τώρα. Σε καιρό πολέμου, για λόγους ασφαλείας, οι άνθρωποι συχνά νιώθουν την ανάγκη να επιλέξουν και να πουν: “αυτό είναι δικό μου, αυτοί είναι εχθροί, εγώ θα αντέξω, θα ενωθούμε και θα πολεμήσουμε. Μαζί θα νικήσουμε”. Αυτός ο διχασμός είναι πολύ χρήσιμος.

Για παράδειγμα, για τους Ουκρανούς αυτό το ισχυρό μίσος είναι σημαντικό για την αντεπίθεση. Σε κάθε άλλη περίπτωση, εάν δεν το έχεις μέσα σου, δεν μπορείς να πυροβολήσεις έναν άνθρωπο. Οι στρατιώτες χρειάζονται τη δύναμη του μίσους μόνο και μόνο για να επιβιώσουν. Όταν μιλάω με ανθρώπους στην Ουκρανία, ειδικά με στρατιώτες και επαγγελματίες που δουλεύουν με στρατιώτες, επειδή είμαι και επόπτρια, διαπιστώνω ότι συχνά καταστέλλουν την ευαισθησία τους. Οι στρατιώτες δεν μπορούν να πυροβολήσουν όταν συνειδητοποιούν ότι ο άνθρωπος μπροστά τους είναι το παιδί, ο σύζυγος ή ο γονιός κάποιου. Είναι ένας άνθρωπος με όνειρα, συναισθήματα, πόνο και δεν μπορείς να τον πυροβολήσεις.

2. Μπορώ να ρωτήσω πώς είναι τα αγαπημένα σου πρόσωπα και η οικογένειά σου; Και πώς φροντίζεις τον εαυτό σου κατά τη διάρκεια αυτής της δύσκολης περιόδου;

Είναι δύσκολο να το συζητάω επειδή μου προκαλεί έντονα συναισθήματα. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία ήταν μια εξαιρετικά δύσκολη στιγμή για εμένα, ίσως η πιο δύσκολη στη ζωή μου. Βρισκόμουν στην Ινδία, αναζητώντας ανακούφιση μετά από εννέα χρόνια συνεχών απωλειών. Έχασα τον σύντροφό μου σε ατύχημα με μηχανή, έχασα επίσης τον πατέρα μου, τη μητέρα μου και τον ψυχοθεραπευτή μου που συνεργαζόμουν επί 30 χρόνια, έχασε τη μάχη με τον καρκίνο. Η διαχείριση όλων αυτών των απωλειών με κλόνισε βαθιά. Ο πόλεμος στην Ουκρανία ήταν το τελειωτικό χτύπημα. Όταν το Κίεβο περικυκλώθηκε από τις ρωσικές δυνάμεις, ο γιος μου ζούσε εκεί. Πολλοί άνθρωποι προέβλεπαν ότι το Κίεβο θα καταλαμβανόταν τις επόμενες ημέρες.

Πριν τον πόλεμο η ζωή μου ήταν αρκετά ισορροπημένη. Ήμουν επιτυχημένη και αναγνωρισμένη επαγγελματίας, είχα ένα διαμέρισμα, ένα καλό αυτοκίνητο, πολλούς φίλους και ήμουν διευθύντρια του Πανεπιστημίου Gestalt. Και ξαφνικά, μέσα σε μια στιγμή, βρέθηκα να μην έχω τίποτα. Απολύτως τίποτα. Δεν ήξερα καν αν θα έβλεπα ποτέ ξανά τον γιο μου. Είναι η μόνη μου οικογένεια. Ωστόσο, όπως είπα και κατά τη διάρκεια του workshop μου, μετά από περίπου δύο εβδομάδες που ένιωθα συντετριμμένη, αποφασίσαμε να αρχίσουμε να το επεξεργαζόμαστε.

Με ρώτησες πώς φροντίζω τον εαυτό μου και θέλω να πω ότι συνεχίζω τη θεραπεία. Έχω τακτικές συνεδρίες θεραπείας Gestalt, και παράλληλα, δουλεύω με έναν θεραπευτή που ειδικεύεται στο τραύμα, συμπεριλαμβανομένων των αίτιων πυροδότησης του διαγενεακού τραύματος. Πέρα από τη θεραπεία και την εποπτεία, είχα την τύχη να έχω την υποστήριξη φίλων και συναδέλφων καθ’όλη  τη διάρκεια αυτής της δύσκολης περιόδου.

Τους τρεις πρώτους μήνες του πολέμου, ένιωσα το βάρος ολόκληρης της διοίκησης του Πανεπιστημίου στους ώμους μου, καθώς όλοι ήταν σε κατάσταση σοκ. Πολλοί άνθρωποι έφυγαν από τη χώρα – κάποιοι βαθιά τραυματισμένοι ψυχικά. Οι Ρώσοι κατέλαβαν το σπίτι μιας φίλης μου και το μετέτρεψαν σε στρατιωτική βάση. Όταν το πήρε πίσω, οι ζημιές ήταν εκτεταμένες. Πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν σοβαρά ψυχικά τραύματα. Εκτιμώ το γεγονός ότι το Ισραήλ μου παρείχε καταφύγιο, επιτρέποντάς μου να έχω ένα σχετικά σταθερό μέρος για να εγκατασταθώ. Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι οι άνθρωποι στο Ισραήλ κατανοούν τις συνέπειες του πολέμου, πράγμα που ήταν ανεκτίμητο για εμένα.

Σε βάθος περίπου έξι μηνών, υπήρξαν περίοδοι κατά τις οποίες τα πράγματα πολύ σταδιακά βελτιώθηκαν. Η παραγωγικότητα ήταν δέκα φορές κάτω από το κανονικό επίπεδο και στη συνέχεια μειώθηκε στις πέντε φορές. Δυστυχώς, με την έναρξη του πολέμου στο Ισραήλ, τόσο ο γιος μου όσο και εγώ χάσαμε και πάλι την παραγωγικότητά μας. Πιστεύω ακράδαντα ότι η θεραπεία και η θεραπεία Gestalt παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αυτοφροντίδα.

Επιπλέον, η υποστήριξη της κοινότητας, των επαφών και των στενών σχέσεων κάνει τη διαφορά. Η Gestalt τονίζει όλο και περισσότερο τη σημασία αυτών των σχέσεων στην αυτοφροντίδα. Οι σχέσεις είναι το σημαντικότερο μέρος της φροντίδας του εαυτού και χαίρομαι που βλέπω ότι οι θεραπευτές Gestalt δίνουν όλο και περισσότερο έμφαση στη σημασία των σχέσεων.

3. Είσαι διευθύντρια του Πανεπιστημίου Gestalt στο Κίεβο. Πώς κατάφερες να μείνεις γειωμένη ενώ δούλευες με ανθρώπους και κοινότητες που βιώνουν το ίδιο συνεχές τραύμα;

Ήταν το πιο δύσκολο εγχείρημα για τους συναδέλφους μου και εμένα. Όταν συναντηθήκαμε στις 22 Μαρτίου, ήμασταν σοκαρισμένοι. Το πρώτο πράγμα που κάναμε ήταν να ακυρώσουμε όλες τις εκπαιδευτικές ομάδες. Αντ’ αυτού αρχίσαμε να πραγματοποιούμε ομάδες υποστήριξης για όλους τους φοιτητές του Πανεπιστημίου. Αυτό αποδείχθηκε ένας καλός μηχανισμός υποστήριξης για όλους, καθώς μας έφερε κοντά μέσα σε ένα πλαίσιο αλληλεγγύης.

Θα μπορούσα να μας παραλληλίσω με ένα κοπάδι ζέβρες, που τρέμουν όλες μαζί μετά από την επίθεση ενός λιονταριού. Έτσι, όλοι μαζί, ξεπεράσαμε το σοκ. Δεδομένου του μεγέθους του Πανεπιστημίου Gestalt του Κιέβου, το οποίο έχει περίπου 1500 φοιτητές, πολλοί από τους οποίους είναι ήδη επαγγελματίες ψυχοθεραπευτές, αυτή η υποστήριξη ήταν ζωτικής σημασίας. Μας γείωσε εν μέσω των δυσκολιών.

Στη συνέχεια, επικοινώνησα με τον Jay Levine, ψυχοθεραπευτή Gestalt από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο οποίος συντόνισε μια ομάδα υποστήριξης για την ομάδα μας. Συναντιόμασταν κάθε εβδομάδα για τρεις μήνες, με στόχο να γειωθούμε και απλώς να μιλήσουμε για τα συναισθήματά μας. Τότε, όλα τα χρήματα του Πανεπιστημίου ήταν δεσμευμένα στο Κίεβο και δεν είχα πρόσβαση. Για να συντηρήσω το Πανεπιστήμιο και να στηρίξω το προσωπικό,πλήρωνα τους μισθούς από δικά μου κεφάλαια. Στη συνέχεια αποφάσισα να μετακομίσω στο Ισραήλ. Το Ισραήλ μου παρείχε ένα σταθερό περιβάλλον, μου επέτρεψε να ανοίξω τραπεζικό λογαριασμό και μου έδωσε την ευκαιρία να γίνω πολίτης. Όλα αυτά με βοήθησαν να συνεχίσω τη συνεργασία μου με τους ανθρώπους στην Ουκρανία και να διοικήσω το Πανεπιστήμιο Gestalt.

Θα ήθελα να επίσης να τονίσω τον ρόλο της Πολωνίας, την πλησιέστερη γείτονα χώρα της Ουκρανίας, για τη σημαντική βοήθεια κατά την έναρξη του πολέμου. Η χώρα αυτή δέχθηκε μια τεράστια εισροή Ουκρανών γυναικών με παιδιά, των οποίων ο μόνος τρόπος να σωθούν ήταν η διαφυγή μέσω της Πολωνίας- ειδικά με το αεροδρόμιο κλειστό, όπως και παραμένει. Οι Πολωνοί μάς βοήθησαν σε αυτήν τη δύσκολη περίοδο και μας βοηθούν ακόμα.

Το περασμένο καλοκαίρι έκανα μια μεγάλη περιοδεία σε όλη την Ευρώπη, προσεγγίζοντας φίλους και συναδέλφους θεραπευτές Gestalt, όπως τον Daan Van Baalen στη Νορβηγία, τη Margherita Spagnuolo Lobb στην Ιταλία και τον Jan Rubal στην Τσεχία. Αυτό το ταξίδι λειτούργησε επίσης ως γείωση για εμένα.

Τώρα, θα επισκεφθώ την Ουκρανία. Ακόμα ψάχνω το γιατί ο πόλεμος φαίνεται να με ακολουθεί, αλλά ελπίζω σε κάτι θετικό. Όταν μου ζήτησες να συζητήσουμε, ένιωσα ότι είναι ένα σημάδι για εμένα. Είναι σημαντικό για τους ανθρώπους να ακούσουν για την εμπειρία μου, αν μπορεί να φανεί χρήσιμη. Θεωρώ τον εαυτό μου ένα πολύ ευτυχισμένο άτομο, το οποίο, ωστόσο, έχει έρθει αντιμέτωπο με πολλά τραυματικά γεγονότα. Αυτό το τραύμα του πολέμου… Έπαιξε σημαντικό ρόλο στο να γίνω μια πολύ ικανή ψυχοθεραπεύτρια.

Θέλω να μοιραστώ τις σκέψεις μου. Σκέφτομαι πολύ το νόημα των πραγμάτων γιατί είναι ζωτικής σημασίας για εμένα. Αναρωτιέμαι γιατί συμβαίνουν όλα αυτά. Ποιος είναι ο σκοπός όλου αυτού του πόνου; Ειδικά για τα παιδιά που άντεξαν και στη συνέχεια πέθαναν. Προσπαθώ να κατανοήσω την ανθρωπότητα. Φαίνεται πως οι άνθρωποι δεν είναι ικανοί να ζήσουν ειρηνικά. Πολλά μέλη της οικογένειάς μου σκοτώθηκαν από τους Γερμανούς τον Μάρτιο του 1942 και μετά έρχεται η σφαγή στη Μπούτσα τον Μάρτιο του 2022. Στην πόλη καταγωγής μου. 80 χρόνια αργότερα. Και την ίδια στιγμή, εσύ κι εγώ συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι ζούμε σε έναν κόσμο μορφωμένων και πολιτισμένων ανθρώπων.

Πρέπει να θέσουμε το ζήτημα της ευθύνης όχι μόνο για τις δικές μας ζωές, αλλά και για τις ζωές όλης της πολιτισμένης ανθρωπότητας. Κατά τη γνώμη μου, η ανθρωπότητα βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού. Μερικές φορές, βλέποντας τι συμβαίνει στον κόσμο, αισθάνομαι μουδιασμένη και βουβή. Είμαι τόσο τραυματισμένη ψυχικά που δεν μπορώ να μιλήσω. Χρειάζομαι κάποιον να με ρωτήσει για την κατάστασή μου, την άποψή μου, αυτά που με απασχολούν. Και τότε μπορεί να βρω την απάντηση. Ακόμα και οι μαθητές μου στέλνουν μηνύματα: «Inna, μπορείς να πεις κάτι; Μπορείς να κάνεις ένα σχόλιο για την κατάσταση;» Αλλά υπάρχουν στιγμές που είμαι πραγματικά άφωνη. Όταν βιώνεις τόσες απώλειες, ειδικά όταν χάνεις αγαπημένα πρόσωπα, μένεις άφωνη.

Γι’αυτό αυτό σου είμαι ευγνώμων για το ενδιαφέρον σου, τις ερωτήσεις σου και την επιθυμία σου να πω την ιστορία μου, την ιστορία των Ουκρανών, σε περισσότερο κόσμο.

Σε ευχαριστώ, Inna. Συγκινήθηκα πραγματικά από τον τρόπο που μίλησες στο συνέδριο.

Δημοσιεύθηκε στην Athens Voice

When the familiar collapses

Posted on by
Reply

At the European Gestalt Conference in Madrid on “Gestalt Therapy, an engine of change” we attended lectures and worked with everything that is happening around us; New social relations result in new pathologies and changes in our internal and external structure that must be addressed.

In one of the presentations I attended, I met Inna Didkovska, gestalt psychotherapist and director of Kyiv Gestalt University. Her presentation: “When the familiar collapses: living and practicing the profession of psychotherapy in wartime” was the reason I asked her to have a discussion about how she experienced and still experiences war, the ways she supported herself, her immediate family as well as her students and her clients. A couple of months after the war she found refuge in Haifa where she built her home literally from scratch.

We met online on October 20 -the 604 day of war- when she was in Poland.  Our conversation also took place in the context of the Hamas attack on Israel on October 7. 
We talked for a long time, promising to meet again to carry on with our conversation.

I have chosen to focus and transcribe the answers of the following three questions:

  1. In the Gestalt Conference in Madrid you spoke about “zero position not neutrality”. Can you elaborate what this phrase means and how can we practice this state of being when we are in crisis?

This idea comes from my thinking about Friedländer (The Fertile Void, Creative Indifference & Gestalt Psychotherapy), as well as following a seminar conducted by Daan Van Baalen. The essence of my point revolves around the term “indifference,” as opposed to neutrality. In our societal context, indifference can be equated to the zero position. To me, indifference is more like a meta position, where you step outside a situation, look from above, and try to detach from emotional involvement. It’s more close to Eastern philosophy, you know, Buddhism for example. It’s fascinating to explore this in the context of what happened in Tibet, where all these spiritual people sadly gave up, letting China take over.

After the war began, I became a person with a pretty clear position. I mean a position established before perception, possibly even before personality function. When observing conflicts like the one between Palestinians and Israelis, I can analyze it, but it’s painful. Witnessing suffering, anger, aggression, and deep pain from both sides creates a mix of intense emotions. 

My standpoint, my position is clear to me. However, it doesn’t mean I don’t empathize with the pain of Palestinians, especially civilians. I also sense hatred from HAMAS. In the Ukrainian-Russian conflict, I feel the pain from Ukrainians and harbor a lot of hatred towards Russians. Towards everything Russian, as if everything Russian is bad — the language, all of them, their past and present actions are perceived as negative. I experience complex emotional mix, including fear and pain.

There’s immense pain in Ukraine — widows and mothers grieving for their lost children. The anger is enormously huge; for instance, you might hear someone say, “My husband isn’t at war, and yet, hers was killed in the war.” I share this example not only to highlight the pain and anger but also to emphasize the inherent split in such narratives. Stepping back from preconceptions and individual perspectives, one can simply sense the pain and fear on both sides. I recognize that many Russians are currently living in fear — afraid of imprisonment, death, and the potential destruction of Russia,  similar to what happened in Germany after World War II. Some harbor intense hatred, viewing Ukrainians as Nazis. And by staying in the zero position, I aim to observe these events phenomenologically.

Regarding the war. In Ukrainian language, we refer to men on the war front as being “at zero,” indicating they’re right on the brink where the conflict unfolds. This war-influenced terminology resonates with the concept of the zero position we discuss and strive to maintain as psychotherapists. On the front, survival requires attention and stillness to observe the situation. If you’re a soldier “at zero”, you can’t afford to be emotionally splitted. After all, it increases the risk of being injured and killed. While an indifferent attentive presence, “the zero position”, increases the chances to survive.

Going back to the terms of Gestalt theory, you can realize what happens when “id swallows you”. Staying in a state of hatred causes our emotions to escalate and overwhelm us. This intensity is good in a fierce struggle. Engaging in a fight is good; it generates a strong affect. However, it’s crucial to balance emotional affect with awareness and to scan the field. If you are consumed by these emotions (“swallowed by the id”), your perception becomes closed off.

Choosing to split is much less painful. When you asked if we can stay in the zero position during a crisis, honestly, I would prefer that. But being present and staying in the zero position during the wartime is challenging. It requires a heightened level of awareness. Many people tend to split because it’s simpler, especially when you witness all the pain we witness now. In a wartime, for safety, people often feel the need to choose and say, “This is mine, they are enemies, I will stand, we will unite and fight. Together we will win”. And this splitting is very helpful. 

For example for Ukrainians this powerful hatred it’s important just to fight back. Otherwise, if you don’t have it inside, you can’t shoot a human. Soldiers need this power of hateness just to survive. When I talk with people in Ukraine, especially with soldiers and professionals who work with soldiers, because I am also a supervisor, I find out that they often shut down their sensitivity. Soldiers can’t shoot when they realize that the human in front of them is someone’s child, husband and parent. It’s a human with dreams, feelings, pain, and you can’t shoot him.

2. Can I ask you how your loved ones and family are doing? And how are you taking care of yourself during this difficult time?

It’s difficult to discuss that because my emotions arise. It was an extremely difficult moment for me, perhaps the most challenging in my life, when the war in Ukraine erupted. I was in India, seeking solace after enduring nine years of constant losses. I lost my boyfriend in a motorcycle accident, I also lost my father, mother, and the therapist I had worked with for 30 years, who succumbed to cancer.

Dealing with this series of losses left me profoundly shaken. The war in Ukraine was the final blow. At the time Kyiv was surrounded by Russian forces, my son stayed in the city. Lots of people predicted that Kyev would be taken in the next few days.

Before the war, my life was pretty balanced. You know, I was successful and recognized as a professional, had an apartment, a good car, a lot of friends, and headed big Gestalt University. And suddenly, just in a moment, I found myself in a situation where I had nothing, absolutely nothing. I didn’t even know if I would see my son again. He is my only family. However, as I shared during my workshop, after about two weeks of feeling crushed, we decided to start working through it.

You asked about my self-care, and I want to say that I keep on therapy. I have regular Gestalt therapy sessions, and concurrently, I work with a therapist specializing in trauma, including epigenetic trauma triggers. Beyond therapy and supervision, I’ve been fortunate to have the support of friends and colleagues throughout this challenging time.

In the initial three months of war, I felt the weight of the entire Institute management on my shoulders as everyone was in shock. Many people left the country, some were deeply traumatized. I have a friend whose house was taken by the Russians, turning it into a military station. When she reclaimed it, the damage was extensive. Numerous people are coping with severe trauma. I appreciate Israel for providing me with a shelter, allowing me to have a relatively stable place to settle in. 

But what is crucially important, the people in Israel understand the impact of war, which has been invaluable to me.

Over the course of about six months, there were periods when things improved very slowly. The productivity was 10 times below the normal level, then reduced to five times less. Unfortunately, with the onset of the war in Israel, both my son and I lost productivity once again. I firmly believe that therapy and Gestalt therapy play a crucial role in self-care. 

Additionally, the support of community, connections, and close relationships has made a significant difference. Gestalt is increasingly emphasizing the importance of these relationships in self-care.

Relationships are the most important part of self-care and I am pleased to see that Gestalt professionals are increasingly emphasizing the importance of relationships in self-care. 

3. You are the director of Kyiv Gestalt University. How did you manage to be grounded while working with individuals and communities experiencing the same ongoing trauma? 

It was the most challenging task for my colleagues and me. When we met on March 22, we were shocked. The first thing we did was canceling all the educational groups. We started to conduct supporting groups for all University’s students instead. This proved to be a good support mechanism for everyone, as it brought us together in solidarity. I could describe us as a herd of zebras, trembling and shaking together after a lion’s attack. So, together, we shook off the impact. Given the scale of Kyiv Gestalt University, with around 1500 students, a significant number of whom are practicing psychotherapists already, this support was crucial. It grounded us amid the challenges.

Then, I reached out to Jay Levine, gestalt therapist from the United States, and he facilitated a support group for our team. We met weekly for three months, aiming to ground ourselves and just to talk about our feelings. At that point, all my finances were tied up in Kyiv with no access. To sustain the University and support my staff, I used my personal funds, paying salaries. Then I decided to relocate to Israel. It provided a stable environment, allowed me to open a bank account and gave me a chance to become a citizen. All these choices helped me continue my cooperation with Ukrainians and manage all the Gestalt University processes.

I’d like to highlight Poland, Ukraine’s closest neighbor, for its significant help at the onset of the war. This country faced an enormous flow of Ukrainian women with children passing through Poland, having no other ways to safety (especially when the airport was closed and remains so). The Poles helped us during that hard time and are helping us now. 

Last summer I went on a grand tour around Europe, reaching friends and fellow Gestalt practitioners, including Daan Van Baalen in Norway, Margherita Spagnuolo Lobb in Italy, and Jan Rubal in the Czech Republic. This journey also worked as a grounding for me. 

Now, I’m going to visit Ukraine. I still seek the meaning behind why war seems to follow me, but I hope for something positive. Your request felt like a sign for me. It’s important for people to hear about my experience if it can be helpful. I consider myself a very happy person, yet I’ve faced numerous traumatic events. This war trauma… It has played a significant role in shaping me into a very skilled psychotherapist.

I want to share what’s on my mind. I think a lot about the meaning of things because it’s crucial to me. I wonder, why is all this happening? What’s the purpose of all this suffering, especially for the children who endured and then died? I’m trying to understand humankind. It’s tough to see people unable to live peacefully. Large part of my family was shot by the Germans in March 1942, and then there was a Bucha massacre in March 2022. In my native town. 80 years later. And at the same time, you and I continue to believe that we live in a world of educated and civilized people.

We have to raise the issue of responsibility not only for our own lives, but also for the lives of all civilized humanity. In my opinion, humankind stands on the edge. Sometimes, looking at what is happening in the world, I feel numb and dumb. I’m so traumatized I can’t find the words. I need someone to ask me about my condition, my view, my affairs – and then the answer can be born. Even my students text me “Inna, can you say something? Can you comment on the situation?” But there are moments when I’m really speechless. When you experience so much loss, especially losing loved ones, you become speechless.

That is why I am grateful to you for your interest, your questions and your wish to carry my story, the story of Ukrainians, further into the world.

Thank you Inna. I was really moved by the way you talked in the conference.

published in Athens Voice

Trauma and Addiction. A discussion with Rafael Cortina

Posted on by
Reply
  1. What is childhood trauma?

Let’s start by answering what is trauma if you don’t mind. One of the common misunderstandings is that trauma is an event that created a disruption in our psyche. However, trauma is not about what happened to us, it’s about what happens inside of us. The best way to explain this is with an example that I commonly use with clients: If you think about a soda can as an example. The soda can is a person, when the can is whole it can function as a can it holds liquids, It has specific shape, helps maintain temperature, etc. if I take a big rock and I strike the can. It is going to be reshaped. It is going to be different, it is going to affect its functionality and how it looks. This is the impact of trauma; it reshapes who I am and how I see the world and how I relate to it.

This type of impact is an example of abusive behaviors, when we are strike by a big rock is fairly easy to see how the relationship between the rock and the dent that is left in the can. However, the reshaping of trauma is not exclusive the big rock events, if I take little pebbles and just constantly hit the can with pebbles, eventually that can will be reshaped. But it is impossible to find the one pebble that caused all the damage/trauma is then present through constant patterns, situations, behaviors, moments, environments, which reshape who I am and how I see the world. But they are not as clear as the big rock.

What are those patterns? A constant experience of disconnection and aloneness because parents are not present. Depression from a parent that is experience as a lack of being seen, not being able to be held, constant patterns of possible aggression and up and downs in the emotions, anxious households, fearful households, etc. However, as adults we tend to be unfair to our younger self, we measure trauma from an adult perspective.  We tend to dismiss the reality of the experience of the child. But the reality is that when you are growing up in an environment where you are constantly being hit by those pebbles, eventually they leave a mark and have an impact on how you see ourselves, how you see others and see the world.

Now that we establish a basic understanding of trauma, I can finally answer your question. Childhood trauma is the reshaping that we experience in our development that has an impact on how I see myself, the world and my relationship between the two.

2.  Does everybody who is traumatized will have an addiction or a compulsive behavior? 

Great question and it will be a completely unfair and unreal answer, yes. However, if we understand trauma as an impact on my ability to be in the world in a way that feels authentic, that I’m able to take care of my needs without dismissing them. We can begin to explore addiction from its purpose and ascertain it as a developmental adaptation or a creative adjustment. If we look at our clients’ stories and we invite curiosity into understanding their relationship with the addictive behavior, we often find it started in early adolescence. This is no coincidence, during this important transitional period belonging to a social group becomes priority, and  self-awareness  is especially keen on the risk for otherness in my story and/or self-perception. The impact of the reshaping of abstract adaptation of trauma is present in social interactions.

Addiction is a functional creative adjustment in early life. Therefore, addiction can be a common way of adjusting from the impact of trauma. However, is important to understand addiction as not just substance abuse. When we think about addiction, we have to include behaviors, relationships, substances, emotional states, sex, etc. that serve the purpose of interrupting contact. 

This is crucial because we can be too narrow in our view of addiction by only focusing on the behaviors and the aftermath of the loss of control, the disarray, the suffering, the negative consequences, the broken relationships, the broken promises, the inability to function and connect with others. These are some of the long-term negative consequences of addiction.

3. Are there any good addictions? For instance work

The tricky thing here is that all addictions are good in the beginning, if we understand good as they do their job for a while, and we experience pleasure from them. The problem is that in the long-term the pleasure of addiction is followed by negative consequences, these negative consequences pile on and become extremely disruptive in the individual’s life.

Let’s define addiction quickly before I finish answering this question. Addiction is any behavior, experience, substance, etc. that brings pleasure and/or relief in the short-term, long-term negative consequences and despite this I’m unable or unwilling to  stop. Therefore, if something has become and addictive behavior based on those 3 qualifiers it will be hard to say that there is any addiction that is “good”, the challenge is that in most modern societies we glorify certain addictive behaviors like working out or professional success and we condemn others such as alcohol or drug use. Others can be glorified or condemned depending on gender for example compulsive sexual behavior in a man can be admired were in women it can be shameful and condemned.

4. Is an addiction a choice? 

That is a complicated question, it is a choice but most of the time is not a conscious choice. The best way to understand how people become addicted is with the example of the boiling frog. So in order to boil a frog you cannot have the water boiling and throw a frog in because it will jump out, so the way this is done is that they put the frogs in while the water is cooled and the slowly increase the temperature, by the time the water is boiling it is too late for the frog to get out. The same thing happens in addiction for humans, it is a slow process and which initially the addictive behaviors are positive and enjoyable and by the time we notice that the water is boiling is impossible to get out 

5. Is there really such a thing as an addictive personality?

A lot of people think this is true, however in my experience I do not agree. I believe there are certain environmental and genetic combinations that create a higher risk for addiction. Therefore, the more significant the family history of trauma and addiction the higher the risk of being prone to addictive behaviors. Not sure this is a personality issue.

6. What does it mean to have an addiction to relationships? 

That your object for disconnecting from yourself is another person. That is the simple answer but there is a bit more to it. Because an addictive relationship normally includes some common experiences, for example “I can’t live with you, but I can’t live without you” type of beliefs. In my experience these relationships are normally recreating a familiar relational theme that comes for childhood experiences. For example, if I had the experience of not being seen or abandoned in childhood, I will find a partner that will shut down or runaway in times of crisis or discomfort and will perceived to be abandoned and believe this is my destiny

7. Is the saying “once an addict, always an addict” true? 

Well!!!! It depends on how you look at it. For most people with substance dependent issues there is no going back to using in a social or managed way, because of how substances impact the brain. Thus, if you are looking at this as the ability to go back to the same behaviors that you were doing before with negative consequences the answer will be yes you are always an addict or recovering addict. If you see this through the lens of healing trauma, then your need to anesthetize in a compulsive way will be less, but it does not mean you can go back to your addictive behavior without risk.

8. I know that it doesn’t work like that and change is not always linear, but a lot of people would like to know how much time and effort it will take to overcome addictive or compulsive behaviors 

You are correct, change is not linear and healing is more like a roller coaster. This is a common question and a hard one to answer, because it can take anywhere between 6 months to several years. It depends on a couple of factors, one of course being the severity and time of the trauma and addictive behaviors. The other has to do with what the goal for treatment is. If it is stopping a “bad” behavior, or healing. Because healing goes beyond stopping “bad” behaviors. Healing is to discover that I have the ability to make space for pain and that that pain will eventually end. Which makes it very hard to put a timeline to healing.

https://www.in-sighttherapygroup.com/lectures-workshops 


 

Τραύμα και εξάρτηση

Posted on by
Reply

Τον Rafael Cortina τον γνώρισα πριν ένα χρόνο όταν ξεκίνησα την εκπαίδευση μαζί του για το τραύμα και τις εξαρτήσεις και παράλληλα κάνουμε μαζί και ομαδική εποπτεία. Είναι ψυχοθεραπευτής Gestalt με ειδίκευση στο τραύμα και τις εξαρτήσεις και η έδρα του είναι στο San Diego. Ο τρόπος που εξηγεί το τραύμα και τη σύνδεσή του με την εξάρτηση είναι απλός, κατανοητός, ανθρώπινος και κυρίως βγάζει νόημα. Του έκανα κάποιες ερωτήσεις για το θέμα και ανταποκρίθηκε με μεγάλη προθυμία.

Τι εννοούμε όταν λέμε παιδικό τραύμα; υπάρχουν καλοί εθισμοί όπως π.χ. η δουλειά; πόσο χρόνο θα χρειαστεί κάποιος για να ξεπεράσει έναν εθισμό; πόσο πραγματικός είναι ο όρος εθιστική προσωπικότητα; είναι ο εθισμός επιλογή; 

Στο τέλος θα δείτε το λινκ από το site του Rafael στο οποίο μπορείτε να δείτε και ένα πεντάλεπτο βίντεο και όποια άλλη πληροφορία θέλετε να μάθετε για εκείνον και την ομάδα του. 

1. Τι είναι το παιδικό τραύμα;

Πριν απαντήσω ας δούμε λίγο τι είναι τραύμα.  Μια από τις πιο συχνές παρεξηγήσεις είναι πως το τραύμα είναι ένα γεγονός που δημιούργησε μια αναστάτωση στον ψυχισμό μας. Ωστόσο, το τραύμα δεν έχει να κάνει με αυτό που μας συνέβη, έχει να κάνει με αυτό που συμβαίνει μέσα μας. Ο καλύτερος τρόπος για να το εξηγήσω είναι με ένα παράδειγμα που χρησιμοποιώ συνήθως με τους θεραπευόμενούς μου: Ας φέρουμε στο μυαλό μας ένα κουτί αναψυκτικού. Το κουτάκι είναι ένας άνθρωπος. Όταν το κουτάκι είναι άθικτο λειτουργεί ως κονσέρβα που κρατάει υγρά, έχει συγκεκριμένο σχήμα, βοηθά στη διατήρηση της θερμοκρασίας κτλ. Εάν τώρα πάρω μια μεγάλη βαριά πέτρα και χτυπήσω το κουτάκι, αυτό δεν θα μείνει ίδιο. Θα αλλάξει η εμφάνισή του, η λειτουργικότητά του, θα είναι πια διαφορετικό. 

Αυτή είναι η επίδραση του τραύματος. Αναδιαμορφώνει το ποιος είμαι, πώς βλέπω τον κόσμο και πώς σχετίζομαι μαζί του.   Αυτή η επίδραση-επίπτωση είναι ένα παράδειγμα καταχρηστικών συμπεριφορών, όταν χτυπηθούμε από μια μεγάλη βαριά πέτρα είναι αρκετά εύκολο να δούμε ποιά είναι η σχέση μεταξύ της πέτρας και του βαθουλώματος που έχει πλέον το κουτάκι. Ωστόσο, για το πώς αλλάζει σχήμα το τραύμα δεν φταίει αποκλειστικά το χτύπημα της μεγάλης βαριάς πέτρας. Αν πάρουμε μικρά βότσαλα και απλά σημαδεύουμε και χτυπάμε συνεχώς, το κουτάκι πάλι θα αλλάξει μορφή. Αλλά είναι αδύνατο να βρει κανείς το συγκεκριμένο βότσαλο που προκάλεσε όλη τη ζημιά/τραύμα. Η ζημιά, το τραύμα γίνεται από σταθερά μοτίβα, καταστάσεις, συμπεριφορές, στιγμές, περιβάλλοντα, τα οποία αναδιαμορφώνουν αυτό που είμαι και πώς βλέπω τον κόσμο. Τα μικρά βότσαλα δεν είναι τόσο καθαρά όσο η μεγάλη, βαριά πέτρα.

Ποια είναι αυτά τα μοτίβα; Είναι μια επαναλαμβανόμενη εμπειρία αποσύνδεσης και μοναξιάς επειδή οι γονείς δεν ήταν/είναι παρόντες. Η κατάθλιψη ενός γονέα που από το παιδί βιώνεται ως “δεν με βλέπει”, ως δεν μπορω να βασιστώ, συνεχή μοτίβα πιθανής επιθετικότητας και σκαμπανεβάσματα στα συναισθήματα και στη διάθεση, ανήσυχα και φοβισμένα σπίτια.

Ωστόσο, ως ενήλικες τείνουμε να είμαστε άδικοι για τον νεότερο, παιδικό εαυτό μας. Αξιολογούμε το τραύμα από την οπτική γωνία των ενηλίκων. Έχουμε την τάση να απορρίπτουμε την πραγματικότητα της εμπειρίας του παιδιού. Αλλά η πραγματικότητα είναι πως όταν μεγαλώνουμε σε ένα περιβάλλον όπου συνεχώς όλα αυτά τα βότσαλα βρίσκουν τον στόχο τους, τελικά αφήνουν σημάδι και έχουν αντίκτυπο στο πώς βλέπουμε τον εαυτό μας, πώς βλέπουμε τους άλλους και πώς βλέπουμε τον κόσμο.

2. Όλοι όσοι βιώσει κάποιο τραύμα θα έχουν έναν εθισμό ή μια ψυχαναγκαστική συμπεριφορά;

Καλή ερώτηση και θα είναι εντελώς άδικη και εξωπραγματική απάντηση. Ναι. Ωστόσο, αν κατανοήσουμε το τραύμα ως αντίκτυπο στην ικανότητά μας να υπάρχουμε στον κόσμο με τρόπο αυθεντικό, θα είμαστε σε θέση να φροντίσουμε τις ανάγκες μας χωρίς να τις απορρίπτουμε. Μπορούμε να αρχίσουμε να εξερευνούμε τον εθισμό και να τον δούμε ως αναπτυξιακή προσαρμογή ή δημιουργική προσαρμογή.

Αν κοιτάξουμε τις ιστορίες των θεραπευόμενών μας και προσκαλέσουμε την περιέργεια για να κατανοήσουμε τη σχέση τους με την εθιστική συμπεριφορά, συχνά βλέπουμε ότι ξεκίνησε στην πρώιμη εφηβεία. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Κατά τη διάρκεια αυτής της σημαντικής μεταβατικής περιόδου, η αίσθηση του ανήκειν σε μια κοινωνική ομάδα γίνεται προτεραιότητα, και η αντίληψη που έχουμε εμείς για τον εαυτό μας έχει την τάση να αντιστέκεται ιδιαίτερα στην ετερότητα/διαφορετικότητα στο πώς θα πλάσουμε τη δική μας ιστορία και στην αυτο-αντίληψή μας. Το πώς επιδρά η αναδιαμόρφωση μιας αφηρημένης ερμηνείας του τραύματος, εκδηλώνεται στις κοινωνικής συναναστροφές. 

Ο εθισμός είναι μια λειτουργική δημιουργική προσαρμογή στην πρώιμη ζωή. Επομένως, ο εθισμός μπορεί να είναι ένας κοινός τρόπος προσαρμογής από τις επιπτώσεις του τραύματος. Ωστόσο, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τον εθισμό όχι μόνο ως κατάχρηση ουσιών. Όταν σκεφτόμαστε τον εθισμό, πρέπει να συμπεριλάβουμε συμπεριφορές, σχέσεις, ουσίες, συναισθηματικές καταστάσεις, σεξ κ.λπ. που εξυπηρετούν τον σκοπό της διακοπής της επαφής.

Αυτό είναι σημαντικό γιατί μπορεί να έχουμε πολύ περιορισμένη αντίληψη για τον εθισμό εστιάζοντας μόνο στις συμπεριφορές και τις συνέπειες της απώλειας ελέγχου, της αταξίας, της ταλαιπωρίας, των αρνητικών συνεπειών, των διαλυμένων, των αθετούμενων υποσχέσεων, της αδυναμίας σύνδεσης με τους άλλους. Αυτές είναι μερικές από τις μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες του εθισμού.

Τώρα λοιπόν που έχουμε μια βασική και κοινή κατανόηση του τραύματος, μπορώ επιτέλους να απαντήσω στην ερώτησή σου: Το παιδικό τραύμα είναι η αλλαγή που βιώνουμε στην ανάπτυξή μας που έχει αντίκτυπο στο πώς βλέπω τον εαυτό μου, τον κόσμο και τη σχέση μου μεταξύ των δύο.

3. Υπάρχουν καλοί εθισμοί; Για παράδειγμα η δουλειά

Το δύσκολο εδώ είναι ότι όλοι οι εθισμοί είναι καλοί στην αρχή, καθώς κάνουν τη δουλειά τους για λίγο και παίρνουμε ευχαρίστηση από αυτούς. Το πρόβλημα είναι ότι μακροπρόθεσμα η ευχαρίστηση του εθισμού ακολουθείται από αρνητικές συνέπειες, αυτές οι αρνητικές συνέπειες συσσωρεύονται και γίνονται εξαιρετικά ανατρεπτικές στη ζωή ενός ανθρώπου.

Ας ορίσουμε γρήγορα τον εθισμό πριν ολοκληρώσω την απάντηση σε αυτήν την ερώτηση. Εθισμός είναι οποιαδήποτε συμπεριφορά, εμπειρία, ουσία κ.λπ. που φέρνει ευχαρίστηση ή/και ανακούφιση στις βραχυπρόθεσμες, μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες και παρόλα αυτά δεν μπορώ ή δεν επιθυμώ να σταματήσω. Επομένως, εάν κάτι έχει γίνει και εθιστική συμπεριφορά βάσει αυτών των τριών χαρακτηριστικών, θα είναι δύσκολο να πούμε ότι υπάρχει κάποιος εθισμός που είναι «καλός», η πρόκληση είναι ότι στις περισσότερες σύγχρονες κοινωνίες αποθεώνουμε ορισμένες εθιστικές συμπεριφορές όπως η άσκηση ή η επαγγελματική επιτυχία και καταδικάζουμε άλλες, όπως τη χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών.

Άλλοι μπορούν να αποθεωθούν ή να καταδικαστούν ανάλογα με το φύλο, για παράδειγμα, η καταναγκαστική σεξουαλική συμπεριφορά ενός άντρα μπορεί να είναι θαυμαστή, ενώ στις γυναίκες μπορεί να είναι ντροπιαστική και καταδικασμένη.

4. Είναι ο εθισμός επιλογή; 

Αυτή είναι μια πολύπλοκη ερώτηση, είναι επιλογή αλλά τις περισσότερες φορές δεν είναι συνειδητή επιλογή. Ο καλύτερος τρόπος για να καταλάβετε πώς οι άνθρωποι εθίζονται είναι με το παράδειγμα του βατράχου που βράζει. Για να βράσετε λοιπόν έναν βάτραχο δεν μπορείτε να έχετε το νερό να βράζει και να ρίξετε έναν βάτραχο μέσα γιατί θα πηδήξει έξω, οπότε ο τρόπος που γίνεται αυτό είναι ότι βάζουν τους βατράχους μέσα όσο το νερό είναι κρύο και αυξάνουν σιγά σιγά τη θερμοκρασία. Όταν πια βράζει το νερό είναι πολύ αργά για να βγει ο βάτραχος. Το ίδιο συμβαίνει και στον εθισμό. Είναι μια αργή διαδικασία και η οποία αρχικά όπως όλες οι εθιστικές συμπεριφορές είναι θετικές και ευχάριστες και μέχρι να παρατηρήσουμε ότι το νερό βράζει είναι αδύνατο να βγούμε. 

5. Υφίσταται η έννοια εθιστική προσωπικότητα;

Πολλοί πιστεύουν ότι αυτό είναι αλήθεια, ωστόσο από την εμπειρία μου δεν συμφωνώ. Πιστεύω ότι υπάρχουν ορισμένοι περιβαλλοντικοί και γενετικοί συνδυασμοί που δημιουργούν υψηλότερο κίνδυνο εθισμού. Επομένως, όσο πιο σημαντικό είναι το οικογενειακό ιστορικό τραύματος και εθισμού, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος να είναι κάποιος επιρρεπής σε εθιστικές συμπεριφορές. Δεν είμαι σίγουρος ότι αυτό είναι ένα ζήτημα προσωπικότητας.

6. Τι σημαίνει να έχει κάποιος εθισμό στις σχέσεις;

Ότι το αντικείμενο αποσύνδεσης από τον εαυτό του είναι ένα άλλο άτομο. Αυτή είναι η απλή απάντηση, αλλά υπάρχει και κάτι περισσότερο σε αυτήν.  Μια εθιστική σχέση περιλαμβάνει συνήθως κάποιες κοινές εμπειρίες, για παράδειγμα πεποιθήσεις τύπου «δεν μπορώ να ζήσω μαζί σου, αλλά δεν μπορώ να ζήσω χωρίς εσένα». Από την εμπειρία μου, αυτές οι σχέσεις αναδημιουργούν συνήθως ένα οικείο σχεσιακό θέμα που έρχεται από τις εμπειρίες της παιδικής ηλικίας. Για παράδειγμα, αν το παιδικό μου βίωμα μου ήταν να μη με βλέπουν ή να με εγκαταλείψουν, θα βρω έναν σύντροφο που θα αποσύρεται ή θα φεύγει σε περιόδους κρίσης ή δυσφορίας και έτσι θα ξαναζήσω το συναίσθημα εγκατάλειψης, πιστεύοντας πως αυτή είναι η μοίρα μου.

7. Πόσο αλήθεια είναι το ρητό «μια φορά εθισμένος, πάντα εθισμένος»;

Εξαρτάται από το πώς το βλέπει κανείς. Για τους περισσότερους ανθρώπους με προβλήματα εξάρτησης, δεν υπάρχει επιστροφή στη χρήση με κοινωνικό ή διαχειριζόμενο τρόπο, λόγω του τρόπου με τον οποίο οι ουσίες επηρεάζουν τον εγκέφαλο.

Έτσι, εάν το δούμε ως την ικανότητα να επιστρέφει κάποιος στις ίδιες συμπεριφορές που έκανε πριν με τις αρνητικές συνέπειες, η απάντηση θα είναι ναι, θα είναι πάντα εθισμένος ή εξαρτημένος που αναρρώνει. Εάν το δούμε μέσα από τη σκοπιά του θεραπευτικού τραύματος, τότε η ανάγκη μας να κάνουμε αναισθησία με ψυχαναγκαστικό τρόπο θα είναι μικρότερη, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούμε να επιστρέψουμε στην εθιστική συμπεριφορά μας χωρίς κίνδυνο.

8. Ξέρω ότι δεν λειτουργεί έτσι και πως η αλλαγή δεν είναι πάντα γραμμική, αλλά πολλοί άνθρωποι θα ήθελαν να μάθουν πόσο χρόνο και προσπάθεια θα χρειαστεί για να ξεπεράσουν εθιστικές ή ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές.

Έχεις δίκιο η αλλαγή δεν είναι γραμμική και η θεραπεία μοιάζει περισσότερο με τρενάκι του λούνα παρκ. Αυτή είναι μια συνηθισμένη ερώτηση και είναι δύσκολο να απαντηθεί, γιατί μπορεί να διαρκέσει από 6 μήνες έως αρκετά χρόνια. Εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, ένας είναι η σοβαρότητα και ο χρόνος του τραύματος και οι εθιστικές συμπεριφορές. Το άλλο έχει να κάνει με το ποιος είναι ο θεραπευτικός στόχος. Εάν θέλουμε να σταματήσουμε μια «κακή» συμπεριφορά ή η επούλωση. Η θεραπεία υπερβαίνει το να σταματήσει κάποιος τις «κακές» συμπεριφορές. Θεραπεία είναι να ανακαλύψω ότι έχω την ικανότητα να αφήνω χώρο στον πόνο και ότι αυτός ο πόνος θα τελειώσει τελικά. Κάτι που  καθιστά πολύ δύσκολο να τεθεί ένα χρονοδιάγραμμα για τη θεραπεία.

https://www.in-sighttherapygroup.com/lectures-workshops

“Βλέπω τις εταιρείες και τους οργανισμούς ως μεμονωμένα άτομα”

Posted on by
Reply

Στο πλαίσιο ενός εκπαιδευτικού προγράμματος που παρακολουθώ διοργανώθηκε ένα workshop με θέμα “Κακοποίηση και παρενόχληση στο χώρο εργασίας”. Ομιλητής ήταν ο Daan van Baalen MD, PhD, ψυχοθεραπευτής Gestalt, εκπαιδευτής, επόπτης και πιστοποιημένος GPO. Ιδρυτής του Norwegian Gestalt Institute Academic College (NGI) ο οποίος έχει διδάξει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, έχει δημοσιεύσει πληθώρα άρθρων και συμμετέχει ενεργά στην έρευνα.

Βρήκα ενδιαφέρουσα την προσέγγισή του που ήταν πολύ διαφορετική από αυτό που περιμέναμε οι ψυχοθεραπευτές που τον παρακολουθήσαμε, γι’αυτό και σκέφτηκα ότι θα ήταν καλή ιδέα να τον “ακούσουν” και άλλοι μέσω των ερωτήσεων που του έθεσα και δημοσιεύω εδώ. Διαβάστε τι μου είπε.

  1. Με ποιον τρόπο μπορεί ένας σύμβουλος να βοηθήσει τους εργαζόμενους και τους εργοδότες μιας επιχείρησης ή ενός οργανισμού;

Αυτή η ερώτηση μου θυμίζει μια δήλωση του Irv Yalom:
“το πιο πολύτιμο πράγμα που έχω να προσφέρω είναι η ίδια μου η παρουσία, απλά να είμαι μαζί, παρών. Πάψε να προσπαθείς να πεις κάτι έξυπνο και φιλοσοφημένο. Παράτα την αναζήτηση μιας καταλυτικής ερμηνείας που θα κάνει όλη τη διαφορά. Δουλειά σου είναι απλά να προσφέρεις την πλήρη παρουσία σου. Εμπιστευθείτε τους, θα βρουν οι ίδιοι τί έχουν ανάγκη να πάρουν από τη συνεδρία”

Η πλήρης παρουσία του συμβούλου θεωρείται θεμελιώδες χαρακτηριστικό μιας αποτελεσματικής σχέσης. Ουσιαστικά είναι η αλληλεπίδραση της ύπαρξης του συνόλου του εαυτού στη συνάντηση με τους εργαζόμενους και τους εργοδότες, με το να είναι παρόντες στο εδώ και τώρα σωματικά, συναισθηματικά και γνωστικά.

Δεν αποτελεί αντικατάσταση μιας τεχνικής. Η παρουσία στη συμβουλευτική είναι μια θεμελιώδης στάση που υποστηρίζει την ενεργητική ακοή και κατανόηση του πελάτη στο εδώ και τώρα. Aποτελεί επίσης ένα πλαίσιο παροχής συμβουλών που ενθαρρύνει μια βαθιά σύνδεση μεταξύ του συμβούλου και του εργαζόμενου μέσω διαφόρων πτυχών, όπως η συνειδητοποίηση των σωματικών αισθήσεων, των συναισθημάτων και της αντίληψης.

Η πλήρης παρουσία είναι αυτή που επιτρέπει την αλληλεπίδραση που βασίζεται σε μια κιναισθητική και συναισθηματική αίσθηση της εμπειρίας του άλλου. Οι εργαζόμενοι και ο εργοδότης το μαθαίνουν αυτό από τον σύμβουλο ο οποίος μέσα από την εμπειρία του, τις γνώσεις του, τις δεξιότητές του στην φαινομενολογία προσεγγίζει το “όλον” του πελάτη χωρίς να επενδύει αποκλειστικά στο αποτέλεσμα. Όχι επειδή δεν τον ενδιαφέρει, αλλά γιατί η αλλαγή και η ανάπτυξη είναι φυσικό αποτέλεσμα όταν κάποιος αντιμετωπίζει τον εαυτό του μέσα από το συνεχές της επίγνωσης.

  1. Θα μπορούσατε να αναφέρετε ποιες συμπεριφορές κρίνονται ανεκτές και ποιες εντάσσονται στην κατηγορία της παρενόχλησης;

Οποιαδήποτε συμπεριφορά που στερείται παρουσίας είναι κακοποιητική.

  1. H συμβουλευτική στον εργασιακό χώρο έχει αλλάξει μέσα στα χρόνια;
    Ναι. Από παρεμβάσεις που εστιάζουν σ’έναν εκλογικευμένο- “εργαστηριακό” τρόπο κατανόησης ενός οργανισμού σε μια προσέγγιση αντιμετώπισης των οργανισμών ως μεμονομένων ατόμων. Αυτή ακριβώς η ενεργή παρουσία του συμβούλου είναι που προσδίδει ποιότητα και κάνει τη διαφορά.
  2. Θα θέλατε να μοιραστείτε ένα περιστατικό σ έναν οργανισμό ή εταιρεία που ήταν δύσκολο να χειριστείτε; Οι οργανισμοί που αντιμετωπίζουν δυσκολίες ξεκινούν με τον λάθος τρόπο. Σύμφωνα με την θεωρία του Pragnanz, το αντιληπτικό μας σύστημα οργανώνει την εικόνα με τον πιο απλό τρόπο. Το ίδιο συμβαίνει και με έναν οργανισμό. Οι άνθρωποι προτιμούμε πράγματα που είναι απλά, σαφή και με σωστή διάταξη. Βασικός μας στόχος είναι να αποκτήσει το άτομο επίγνωση, γιατί αυτό αναπόφευκτα οδηγεί στην αλλαγή και στην ανάπτυξη.