Το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται κάποιος είναι να του λένε τι να κάνει ή να του δίνει συμβουλές και μάλιστα χωρίς να τις έχει ζητήσει. Βρήκα όμως τα παρακάτω χρήσιμα και φροντιστικά.  Θα προσέθετα και μια συμβουλή που μου έδωσαν πριν χρόνια και σταμάτησα να ταλαιπωρώ τον εαυτό μου: “Το θέμα δεν είναι να μην πονέσουμε ποτέ ξανά. Κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν. Το θέμα είναι για πόσην ώρα και με πόση ένταση θα μένουμε στον πόνο”.

1. Εάν κάτι σε ενοχλεί παραπάνω από 24 ώρες, μην το αφήνεις να σε απασχολεί περισσότερο από δύο μέρες
2. Συμπεριφέρσου στον εαυτό σου όπως θα συμπεριφερόσουν εάν είχες την ευθύνη κάποιου που θα εξαρτιόταν από εσένα (πχ ενός παιδιού)
3. Μια κακή μέρα δεν σημαίνει μια κακή ζωή
4. Ο εσωτερικός μας κριτής δεν μας λέει  πάντα την αλήθεια και τις περισσότερες φορές δεν κοιτάει το συμφέρον μας
5. Όταν έχουμε στρες δυσκολευόμαστε να έρθουμε σε επαφή με όσα έχουμε καταφέρει. Την επόμενη φορά θα σε κατακλύσει το άγχος, θυμήσου με ευγνωμοσύνη πόσο έχεις εξελιχθεί  
6. Μην απολογείσαι επειδή εκφράζεις τα συναισθήματά σου γιατί είναι σαν να λες στον εαυτό σου πως δεν αξίζεις τον χώρο που παίρνεις 

Ο πιο συνηθισμένος τρόπος έκφρασης του θυμού ή οποιουδήποτε άλλου συναισθήματος που μας δυσκολεύει να εκφράσουμε είναι η παθητική επιθετικότητα. Αν και όλοι ξέρουμε πως αυτή η συμπεριφορά δεν βοηθάει ούτε εμάς ούτε μια σχέση, έχουμε μάθει πως είναι ο πιο εύκολος και ανεκτός τρόπος έκφρασης μιας που οι άνθρωποι έχουμε την τάση να διαχωρίζουμε τα συναισθήματα ως “καλά” και “κακά”.

Γινόμαστε παθητικοεπιθετικοί κυρίως γιατί δεν ξέρουμε να εκφράσουμε τον θυμό, το πιο παρεξηγημένο και ενοχοποιημένο συναίσθημα που ανεχόμαστε λιγότερο απ’όλα.  Έχει την εικόνα κάτι μεγάλου και ανεξέλεγκτου, που εάν το αφήσουμε ελεύθερο θα καταστρέψει τα πάντα. Κάτι που το κάνει ακόμα πιο μπερδεμένο είναι τα αντιφατικά μηνύματα που παίρνουμε από παιδιά.  Μαθαίνουμε ότι δεν είναι αποδεκτό να θυμώνουμε, αλλά από την άλλη μεριά βιώνουμε την οργή ή τον θυμό από τους ενήλικους, είτε άμεσα είτε με την έμμεση μορφή της παγερής αποδοκιμασίας.

Όμως, ως ενήλικοι, δεν χρειάζεται να γινόμαστε επιθετικοί ούτε με άμεσους, ούτε με έμμεσους τρόπους. Μπορούμε να επικοινωνούμε την ευαλωτότητά μας, την απογοήτευση, τον θυμό, τη λύπη, τη ντροπή. Γιατί είναι τόσο δύσκολο αυτό; φοβόμαστε να πούμε σε κάποιον ότι μας έχει πληγώσει. Τις περισσότερες φορές η τάση μας είναι να ανταποδώσουμε. Το τελευταίο πράγμα που θέλουμε όταν παίρνουμε επίθεση είναι να δείξουμε ευάλωτοι.  Αν θέλουμε να μας καταλαβαίνουν οι άλλοι, είναι σημαντικό να επικοινωνούμε με ειλικρίνεια. Την επόμενη φορά που νιώσουμε πληγωμένοι ή θυμωμένοι μπορούμε να κάνουμε κάτι διαφορετικό. Να πούμε την απλή φράση “Νιώθω θυμό/λύπη/απογοήτευση/ντροπή”

Το gaslighting είναι μια συμπεριφορά χειραγώγησης που έχει στόχο την υπονόμευση της πραγματικότητας ενός ανθρώπου με το να του αρνούνται όσα θυμάται από ένα περιστατικό ή συνομιλία, να μην πιστοποιούν την εγκυρότητα των συναισθημάτων του, να τον αγνοούν όταν εκφράζει παράπονα και να να τον αντιμετωπίζουν με ασέβεια. Ουσιαστικά του αρνούνται όλη του την πραγματικότητα, μέχρι να υποκύψει και να υιοθετήσει αυτή που του προβάλλουν.

Το gaslighting μπορεί να συμβεί σε κάθε είδους σχέση. Επαγγελματική, φιλική, οικογενειακή και στη σχέση με τον εαυτό μας.Δηλαδή, όταν εμείς οι ίδιοι μας κάνουμε gaslighting με το να μην μας ακούμε και να μην εμπιστευόμαστε αυτά που νιώθουμε και σκεφτόμαστε. Κάποιες ενδείξεις που θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε πότε το κάνουμε αυτό είναι οι παρακάτω:

• Όταν δικαιολογούμε συνέχεια την άσχημη συμπεριφορά των άλλων
• ακυρώνουμε διαρκώς τα συναισθήματά μας
• όταν σκεφτόμαστε συνεχώς πράγματα που πρέπει ή δεν πρέπει να κάνουμε
• Πιστεύουμε πως είμαστε πολύ ευαίσθητοι
• δεν εμπιστευόμαστε την κρίση σας και ζητάμε επιβεβαίωση από τους άλλους για αποφάσεις που μας αφορούν
• Όταν συχνά βρίσκουμε λόγους και τρόπους να κατηγορούμε τον εαυτό μας και τις επιλογές μας

“Είναι χαζό. Θα έπρεπε να το είχα ήδη ξεπεράσει. δεν γίνεται να μιλάω συνέχεια για το ίδιο θέμα δεν είναι φυσιολογικό. Δεν μου αρέσει να είμαι αυτός που δεν μπορεί να το ξεπεράσει”. Μια πολύ συχνή φράση που όλοι έχουμε πει για απώλειες που μας έχουν πληγώσει και δυσκολευόμαστε να ξεπεράσουμε.

Η αλήθεια είναι πως υποφέρουμε περισσότερο γιατί είμαστε προσκολλημένοι στην ιδέα ότι πρέπει να ξεπερνάμε οριστικά τις απώλειές μας. Υποφέρουμε περισσότερο γιατί έχουμε την προσδοκία να τις ξεπεράσουμε αφού έχουμε περάσει τα στάδια της οδύνης που έχουμε διαβάσει τόσα πολλά γι’αυτά.  Όταν δεν γίνεται έτσι τότε νιώθουμε πως κάνουμε κάτι στραβά ή βασικά κάτι δεν πάει καλά με εμάς. έχουμε πρόβλημα. Έτσι έχουμε να αντιμετωπίσουμε δυο θέματα: την οδύνη του γεγονότος και την τυραννία του πρέπει να το είχαμε ήδη ξεπεράσει.

Η Ελίζαμπεθ Κιούμπλερ Ρος, ήταν η πρώτη που μίλησε για τα πέντε διαδοχικά ψυχολογικά στάδια που βίωναν οι ασθενείς που πέθαιναν από κάποια ανίατη ασθένεια, με τελευταίο αυτό της αποδοχής. Αργότερα τα στάδια αυτά άρχισαν να χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν το βίωμα και όσων πενθούσαν.

Όμως, για τον άνθρωπο που πεθαίνει υπάρχει ένα τέλος που όμως αυτό δεν ισχύει για εκείνον που πενθεί. Αυτός συνεχίζει να ζει, και όσο ζει υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο να νιώσει οδύνη. Βεβαίως μέσα από τη διεργασία του πένθους αισθανόμαστε καλύτερα ωστόσο μπορεί η στεναχώρια μας να εξαλειφθεί εντελώς;

Κάποιοι, αν κρίνουμε από την βιβλιογραφία για το θέμα, υπόσχονται το οριστικό ξεπέρασμα της οδύνης. Με μια γρήγορη αναζήτηση θα βρείτε αμέτρητα βιβλία που σχεδόν όλα υπόσχονται ανάρρωση από το πένθος. Ένας άνθρωπος που υποφέρει και διαβάσει αυτούς τους τίτλους θα υποθέσει πως το πένθος είναι κάτι που διορθώνεται. Πως μπορεί να ξεμπερδέψει μια και καλή με αυτό. Αυτή η προσδοκία είναι ο σίγουρος τρόπος για να οδηγηθεί κάποιος στην απέχθεια για τον εαυτό του και στην απόγνωση.

Θα ήταν ωραία να γίνεται αυτό, να μην ήταν απλά μια φαντασίωση, μια αφήγηση που λέει ότι μπορούμε να αγαπήσουμε, να υποστούμε την απώλεια, να υποφέρουμε και μετά να κάνουμε κάτι που θα δώσει οριστικό τέλος στη λύπη μας. Θα ήταν ωραία να γίνεται γιατί ξέρουμε, πως η οδύνη μπορεί να μας αιφνιδιάσει αν πάσα στιγμή και να διαταράξει την ηρεμία μας. 

Θέλουμε να πιστεύουμε ότι οι δυσκολίες που έχουμε περάσει έχουν κάποιο ιδιαίτερο νόημα, ότι δεν ήταν μάταιες. Αν και η ταλαιπωρία είναι ανεπιθύμητη, υποτίθεται πως μας βοηθά να αναπτυχθούμε. Θέλουμε ο πόνος μας να έχει νόημα, να είναι με κάποιο τρόπο εποικοδομητικός. Επικαλούμαστε συχνά τα λόγια του Νίτσε -τι ειρωνεία- και συνέχεια επαναλαμβάνουμε πως την ιστορία τη γράφουν όσοι επιζούν για να την πουν. “Ο χαρακτήρας δεν μπορεί να αναπτυχθεί εύκολα και ήσυχα. Μόνο μέσα από την εμπειρία της δοκιμασίας και του πόνου μπορεί η ψυχή να δυναμώσει, να εμπνεύσει φιλοδοξίες και να επιτύχει” διαβάζουμε στο ημερολόγιο της Έλεν Κέλερ. Την απόσταση από την ταλαιπωρία στη δύναμη την βλέπουμε από τα παραμύθια που ακούμε από παιδιά, τα τραγούδια μέχρι και τις σημερινές διασημότητες που αφηγούνται τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν στη ζωή τους και πόσο ευγνώμονες είναι τελικά.  

Φυσικά και επωφελούμαστε από τις φυσιολογικές και υγιείς προκλήσεις της ζωής. Όμως, δεν προκαλεί θλίψη ή θυμό η φράση “ό,τι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό” όταν αφορά βαθύτερα και πιο σύνθετα τραύματα; Τα τραυματικά γεγονότα διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι βλέπουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο, που έχει άμεση σχέση με τον τρόπο που σχετιζόμαστε, τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε και ερμηνεύουμε, τις δεξιότητές μας και την αυτοεκτίμησή μας. Οι δυσμενείς εμπειρίες  της παιδική ηλικίας -κακοποίηση, παραμέληση, υπερπροστασία, φτώχεια και άλλα τραύματα- έχουν συχνά μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες. Επιβεβαιώνεται από έρευνες ότι οι άνθρωποι που έχουν βιώσει σύνθετα τραύματα αναφέρουν υψηλά ποσοστά εμφάνισης σωματικών παθήσεων εκτός των ψυχικών δυσκολιών -άγχος, θλίψη- η ακατάλληλη διαχείριση των οποίων οδηγεί σε μακροχρόνια σωματικά προβλήματα. Με τη πάροδο του χρόνου, η παρατεταμένη ενεργοποίηση του ενδογενούς συστήματος συναγερμού, κρατά το σύστημα της αμυγδαλής σε κατάσταση υπερδραστηριότητας με αποτέλεσμα να εκκρίνεται μεγαλύτερη ποσότητα κορτιζόλης στο αίμα. 

Τα καλά πράγματα δεν προέρχονται από τα κακά. Η ταλαιπωρία δεν είναι αυτό που μας οχυρώνει. Το χάος δεν μας σκληραίνει και δεν μας προετοιμάζει για να αντιμετωπίσουμε τις τόσες προκλήσεις και τον τρόμο αυτού του κόσμου. Η τρυφερότητα, η αγάπη και η φροντίδα μας “σκληραίνουν” γιατί καλλιεργούν και ενισχύουν την ικανότητά μας να μαθαίνουμε, να προσαρμοζόμαστε, να πολεμάμε, να σηκωνόμαστε πιο γρήγορα όταν πέφτουμε, κυρίως όμως, να φεύγουμε από ταλαιπωρία. 

Το απόφθεγμά μου είναι ‘το να είμαστε καλά είναι κάτι που μαθαίνεται’ αν και το τελευταίο διάστημα από αυτά που ακούω, διαβάζω, βλέπω και παρατηρώ και σε μένα, όχι μόνο το να είμαστε καλά αλλά και απλά να εμφανιζόμαστε κάπου, έχει γίνει ‘δουλειά’ πλήρης απασχόλησης με αρκετά logistics και πρέπει.

‘Πρέπει’ που τις περισσότερες φορές αφορούν τη συνεχή αυτοεπιβεβαίωση, υπενθύμιση στον εαυτό μας για το πόσα πολλά έχουμε καταφέρει ως τώρα, πως το υγιές είναι να αποδεχόμαστε όλα μας τα συναισθήματα και φυσικά πόσο δικαιολογημένο είναι να δυσκολευόμαστε ψυχολογικά μετά από δύο δύσκολα πανδημικά χρόνια και τον πολύ πρόσφατο και συνεχιζόμενο πόλεμο.

Είναι όλο αυτό κουραστικό; Φυσικά και είναι. Θα ήταν πιο ήρεμο και ξέγνοιαστο το να γίνονται τα πράγματα από μόνα τους; Εννοείται. Συμφωνούμε πως μέχρι να γίνει αυτό, θα χρειαστεί να κάνουμε κάποια πράγματα μόνοι μας;

Στο παρακάτω άρθρο διαβάζουμε για την αυτοεπιβεβαίωση -ή μάλλον για τον τρόπο που επιβεβαιώνουμε τον εαυτό μας, στο τι εστιάζουμε- και για τις πολυάριθμες μελέτες που λένε για τα οφέλη που αποκομίζουμε με την αυτοεπιβεβαίωση, κυρίως για την επίδραση που έχει στο άγχος. Επιβεβαίωση δεν είναι να λέω ‘θέλω να δυναμώσω τον εαυτό μου και να βρω τρόπους να πω πόσο πολύ μου αρέσω” αλλά, να προσδιορίσω ακριβώς τι είναι αυτό που μου αρέσει στον εαυτό μου τώρα και αναγνωρίζω ως σημαντικό και εκτιμώ. Δηλαδή, αυτά που λέμε για τον εαυτό μας τα πιστεύουμε κιόλας.

Στο άρθρο αναφέρονται και τρεις έρευνες για το πώς η αυτοπεπιβεβαίωση μειώνει τα επίπεδα του άγχους. Στο τέλος, οι ειδικοί προτείνουν τρόπους αυτοεπιβεβαίωσης και μας λένε τα παρακάτω:

• Να αποκτήσουμε μια πολυδιάστατη ζωή. Να συμμετέχουμε σε δραστηριότητες που συμβάλλουν σε αυτό που είμαστε. Αυτό, θα μας προσφέρει και άλλα ψυχολογικά οφέλη, όπως ευχαρίστηση, ικανοποίηση, επαφή με άλλους ανθρώπους.

• Οι επιβεβαιώσεις μας να είναι αυθεντικές. Ο τρόπος που τις διατυπώνουμε καλό θα ήταν να συνάδουν με αξίες που είναι σημαντικές για εμάς και τις πεποιθήσεις μας. Εάν αυτό είναι κάτι που μας δυσκολεύει, τότε μπορούμε να ξεκινήσουμε με δηλώσεις που αντικατοπτρίζουν αυτό που θέλουμε να πιστεύουμε για τον εαυτό μας.

Η Natalie Dattilo, κλινική ψυχολόγος, μια άσκηση που δίνει στους θεραπευόμενούς της είναι να γράφουν 50 δηλώσεις για τον εαυτό τους και να βαθμολογούν κατά πόσο τις πιστεύουν σε μια κλίμακα από το 0 μέχρι το 100. Τους λέει πως εάν μια πεποίθηση-δήλωση είναι κάτω από 50, να τη διατυπώσουν ξανά μέχρι να γίνει πιστευτή.

Σημαντικό, είναι να δίνουμε στον εαυτό μας την ευκαιρία να κρατάμε αυτά που αγαπάμε και εκτιμάμε και που δεν χρειάζεται να δίνουμε εξηγήσεις γι’αυτά. Πολλές φορές ζούμε τη ζωή μας με τρόπο που μπορεί να χάσουμε την επαφή μας με πράγματα που αγαπάμε πραγματικά και που μας δίνουν την αίσθηση του σκοπού.

Στο λινκ μπορείτε να διαβάσετε όλο το άρθρο.

https://www.washingtonpost.com/wellness/2022/05/02/do-self-affirmations-work/?fbclid=IwAR3Wuh2mgndO1quxWRqoJTdqAWg2n0Vd2KuzGlzAwElbc02QIgo689Mxf1s

Γινόμαστε επικριτικοί με τον εαυτό μας και μάλιστα με τρόπο αυστηρό και άκαμπτο που δεν θα είχαμε ποτέ με κάποιον άλλο. Σαν να πρέπει να είμαστε σκληροί με εμάς και λιγότερο ανεκτικοί με τα ελαττώματα και τα συναισθήματά μας, πιστεύοντας πως αυτή η αυτοκριτική είναι δικαιολογημένη. Πιο χαρακτηριστικές ενδείξεις για το πότε γινόμαστε σκληροί με εμάς είναι

-όταν μας κατηγορούμε συνέχεια για λάθη που έχουν ή είχαν μηδαμινές συνέπειες
-όταν συνεχίζουμε να είμαστε επικριτικοί ακόμα και εάν έχουμε διορθώσει κάποιο λάθος που έχουμε κάνει
-όταν η φροντίδα και η κάλυψη των αναγκών μας έρχεται πάντα τελευταία στη λίστα με τις προτεραιότητές μας
-όταν κάποιος μας συμπεριφέρεται άσχημα πιστεύουμε πως εμείς έχουμε κάνει κάτι λάθος
-αισθανόμαστε ότι δεν έχουμε καταφέρει τίποτα, δυσκολευόμαστε να δούμε την αξία μας, παρόλο που ως επί το πλείστον έχουμε χτίσει μια πολύ συγκροτημένη ζωή
-βλέπουμε, κατανοούμε και δικαιολογούμε τα λάθη των άλλων αλλά όχι τα δικά μας

Ας θυμόμαστε πως τα συναισθήματα δεν είναι γεγονότα. Επειδή μπορεί να νιώθουμε κάτι δεν σημαίνει πως αυτό είναι και η πραγματικότητα. Τα συναισθήματά μας αντικατοπτρίζουν τον εσωτερικό μας κόσμο και φυσικά, το ζητούμενο είναι να τα αναγνωρίζουμε, να τα κατανοούμε, να τα αποδεχόμαστε και να είμαστε σε επαφή με αυτά. Ωστόσο, πρέπει να θυμόμαστε δυο πράγματα:

α) ότι τα συναισθήματα δεν είναι πάντα ισοδύναμα με τα πραγματικά γεγονότα αλλά τις περισσότερες φορές πυροδοτούνται από παλαιότερες εμπειρίες, γεγονότα, τραύματα, παρεξηγήσεις, ανασφάλειες.
β) Οι σκέψεις μας καθορίζουν τα συναισθήματά μας και εν τέλει τη δράση μας, τη συμπεριφορά μας. Ένα γεγονός δεν αλλάζει, αλλά ο τρόπος που το ερμηνεύω, το νόημα που του δίνω, οι σκέψεις που κάνω θα καθορίσουν το συναίσθημά μου και τη δράση μου-τη συμπεριφορά μου. Σε τρία πράγματα έχουμε έλεγχο και αυτό ισχύει για όλους τους ανθρώπους: στις σκέψεις μας, στις εικόνες που φτιάχνουμε στο μυαλό μας και στη συμπεριφορά μας.