Το απώτερο κίνητρο

Πριν χρόνια μια γνωστή μου προσπαθούσε να κόψει το κάπνισμα αλλά δυσκολευόταν πάρα πολύ. Μέχρι που η συνάδελφός της στο διπλανό γραφείο -την οποία αποκαλούσε “ποταπή”- κατάφερε να το κόψει πρώτη. Θυμάμαι να μου λέει: “Νάσια, δε γίνεται να τα έχει καταφέρει αυτή κ να μην μπορώ εγώ. δεν θα ξανακαπνίσω, τέλος”.  Δεν ξανακάπνισε ποτέ.

Θυμήθηκα πάλι αυτό το περιστατικό όταν έλαβα αυτό το email:  “Το καλοκαίρι είναι εδώ κ εγώ θέλω να χάσω κάποια κιλά. Όμως, ενώ ξέρω πολύ καλά τι πρέπει να κάνω, δυσκολεύομαι. ξέρω πως κάτι ψυχολογικό παίζει αλλά δεν έχω ούτε τον χρόνο, ούτε την πολυτέλεια να αρχίζω να σκαλίζω. Μπορείς να γράψεις κάτι σχετικό χωρίς όμως να υπάρχει καμία αναφορά στις λέξεις: παιδικά τραύματα, παιδική ηλικία, γονείς, ψυχοθεραπεία, ψυχικός πόνος κλπ;”

Όταν εκπαιδεύτηκα στην τραυματοθεραπεία απ’τα πρώτα πράγματα που έμαθα ήταν πως απ’την πρώτη το πολύ δεύτερη συνεδρία θα πρέπει να ξέρουμε το κίνητρο του ανθρώπου που ξεκινάει ψυχοθεραπεία και εαν δεν το ξέρουμε, θα πρέπει να το βρούμε μαζί με τον θεραπευόμενο και μάλιστα να είναι ισχυρό. Μας είχε γίνει ξεκάθαρο το πόσο σημαντικό είναι και πως καλό θα ήταν να μην μπούμε καν σε θεραπευτική διαδικασία εάν το κίνητρο του θεραπευόμενου δεν ήταν σαφές και συγκεκριμένο.

Μια απ’τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την επίτευξη οποιουδήποτε στόχου, είτε αυτός σχετίζεται με το πόσο παραγωγικοί είμαστε, είτε με το να ξυπνάμε νωρίς το πρωί, να ασκούμαστε καθημερινά, να μεταβάλλούμε μια συνήθεια ή απλά να θέλουμε να είμαστε ευτυχισμένοι, είναι να βρούμε το κίνητρο το οποίο θα μας βοηθήσει να πετύχουμε αυτό που θέλουμε. Το κίνητρο είναι αυτό που μας οδηγεί προς ένα στόχο, αυτό που μας κρατάει όταν τα πράγματα αρχίζουν και δυσκολεύουν. Υπάρχουν όλα τα είδη κινήτρων, από θετικά μέχρι αρνητικά. Δουλεύοντας για κάποιον που απειλεί με απόλυση ίσως είναι ένα κίνητρο για να εργαστεί κάποιος σκληρότερα. Προσωπικά, πιστεύω πως τα θετικά κίνητρα λειτουργούν καλύτερα. Αν κάνετε κάτι που εσείς θέλετε να κάνετε, θα έχετε καλύτερο αποτέλεσμα από το να αποφύγετε κάτι που δεν θέλετε (π.χ. να απολυθείτε). Ο φόβος είναι ένα πολύ ισχυρό κίνητρο για αρκετούς ανθρώπους. π.χ. πονάνε τα γόνατά μου απ’το βάρος που έχω πάρει και αυτό από μόνο του μπορεί να είναι ισχυρό κίνητρο για να θέλω να χάσω βάρος.

Τις περισσότερες φορές θα διαβάσετε ή θα σας πουν πως για να πετύχετε ένα στόχο θα πρέπει να έχετε επιμονή. Υπάρχουν άλλοι που λένε πως για να πετύχετε θα πρέπει να είστε αφοσιωμένοι σ’αυτό και άλλοι που θα σας πουν πως επιβάλλεται να είστε πειθαρχημένοι.

Η αλήθεια είναι πως ένα πράγμα χρειάζεται για να πετύχεις ένα στόχο.  Η επιθυμία, το κίνητρο. Όταν επιθυμείς κάτι, θα γίνεις επίμονος. Όταν επιθυμείς κάτι, θα είσαι αφοσιωμένος. Όταν επιθυμείς κάτι, θα είσαι πειθαρχημένος.

Η επίτευξη ενός στόχου είναι μια διαδικασία. Η επιτυχία δεν είναι κάτι αυτονόητο. Αλλά ούτε και η αποτυχία. Αυτό που χρειάζεται για να ξεκινήσετε είναι το κίνητρο, η επιθυμία. Μια επιθυμία που να είναι αρκετά ειλικρινής και που θα αφορά εσάς ώστε να αποκρυσταλλωθεί σε μια απόφαση για την επίτευξη του στόχου που θέσατε για τον εαυτό σας.

Eκτός προγράμματος (αλλά επίκαιρο)-Μέρος Δεύτερο

Πέρα από το καθαρά προσωπικό κίνητρο που είχα για τη προχθεσινή διάλεξη, αμέσως μετά ακολουθούσε το επαγγελματικό κίνητρο.  Να μπορέσω να ενσωματώσω αυτά που άκουσα, στη θεραπευτική διαδικασία.  Η αίθουσα του Μεγάρου Μουσικής ήταν γεμάτη και η Emmy van Daurzen συγκρατημένα εμψυχωτική και στηρικτική.  Λόγω της προσέγγισής της -υπαρξιακή ψυχοθεραπεύτρια- ακούσαμε αρκετές φιλοσοφικές έννοιες. Θα σταθώ σ’αυτά που κράτησα εγώ και είναι σημαντικά για μένα.

Η ζωή δεν έχει να κάνει ουσιαστικά με την ευτυχία. Η καθημερινότητα είναι συνήθως ένας δρόμος γεμάτος ύπουλα, απατηλά εμπόδια όπου καθένας από εμάς συναντά πολλές λύπες, χαρές και άλλα ανάμεικτα συναισθήματα.  Είμαστε εκτεθειμένοι σε αναπόφευκτες απώλειες και απογοητεύσεις, τις οποίες πρέπει να αντιμετωπίσουμε προκειμένου να ελευθερώσουμε το δρόμο και να εκμεταλλευτούμε στο έπακρο τις υπόλοιπες επιλογές και ευκαιρίες.

Το “μυστικό” είναι να απολαύσουμε αυτή την περίπλοκη διαδικασία με το να την τιθασεύσουμε και όχι με το να βρεθούμε στο έλεός της ή να απελπιστούμε.  Δεν είναι καλό να την παρουσιάζουμε σαν ένα απλό, διασκεδαστικό παιχνίδι, δίνοντάς του μια ρομαντική διάσταση και κάνοντάς το να φαίνεται σαν ευχάριστη εκδρομή. Οι δυσκολίες είναι συνυφασμένες με τη ζωή. Ορισμένοι άνθρωποι είναι πιο δυνατοί από άλλους και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κάποιοι είμαστε περισσότερο ευάλωτοι στο να νιώθουμε σύγχυση και απελπισία.  Κάποια γεγονότα θα μας βγάλουν από την ησυχία, την ηρεμία και την άνετη ζωή που σκεφτόμαστε ότι θα θέλαμε να απολαμβάνουμε.

Είναι δύσκολο να αποδεχθούμε κάτι τέτοιο, δεν μας αρέσει και έτσι σπαταλάμε πολύ χρόνο προσπαθώντας να υποκριθούμε ότι μπορούμε να απαλλαγούμε απο αυτές τις δυσάρεστες πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης. Είναι η στιγμή που αρκετός κόσμος ξεκινάει ψυχοθεραπεία και έρχεται με επίμονες ερωτήσεις όπως “πότε θα μου περάσει ή “πες μου τι να κάνω”

Για μένα, η αποδοχή είναι ο μισός δρόμος. Να αποδεχθώ τη δυσκολία μου, τον περιορισμό μου. Να σταματήσω να προσπαθώ να διώξω κάθε δύσφορο και ενοχλητικό συναίσθημα. Εάν δεν περάσω μέσα από τον πόνο, πώς θα βγω; όσο πιο πολύ αντιστέκομαι σ’αυτό που μου συμβαίνει, τόσο περισσότερο μένω καθηλωμένη.

Η Έμυ ανέφερε να μην εστιάζουμε στο τι πηγαίνει στραβά σ’ένα άτομο, αλλά στο τι είναι αυτό που πηγαίνει καλά και το κάνει να θέλει να μάθει να αντιμετωπίζει καλύτερα τα προβλήματά του.   Ποιες είναι οι προσωπικές πηγές μου και τα ταλέντα που επιστρατεύω προκειμένου ν’αντιμετωπίσω τις δυσκολίες μου;

Με βοηθάει πολύ να θυμάμαι τις επιτυχίες μου στο τώρα και στο παρελθόν, να τις ανακαλώ και να προσπαθώ να επιλύω ότι με ταλαιπωρεί με κάποια προθυμία.
Το να ξεπερνάμε μια δυσκολία, ένα τραύμα δημιουργεί μια νέα αίσθηση εμπιστοσύνης στον εαυτό μας, στους άλλους και στη ζωή, καθώς πιστεύουμε ότι αφού μπορέσαμε να ξεπεράσουμε κάτι τέτοιο, τότε όλα μπορούν να ξεπεραστούν.

Απαντώντας στην ερώτηση που της έκαναν για το πως εκείνη αντιμετωπίζει δύσκολες καταστάσεις και εάν έχει αλλάξει ο βαθμός ο οποίος την επηρεάζουν οι δυσκολίες είπε “Πάντα λέω, μακάρι να μην είναι μια μεγάλη δυσκολία. Μακάρι να μην πονέσω πολύ γιατί φοβάμαι ότι δεν θα μπορέσω να σταθώ πάλι στα πόδια μου. Όμως, παρόλο που έχω μεγαλώσει αρκετά, έχω αναπτύξει μεγαλύτερες αντοχές και αναγνωρίζω ότι η ζωή κάνει κύκλους και έχει φυσιολογικά σκαμπανεβάσματα”

Εκτός προγράμματος (αλλά επίκαιρο)

20 Μαϊου 2011-Αθήνα.  Στα πλαίσια εκπαιδευτικού προγράμματος, παρακολουθώ ένα βιωματικό σεμινάριο επιλογής με τίτλο: «Between Personal and Social-Coping with Crisis» με εισηγήτρια την Δρ. Nurith Levi. Όλοι οι συμμετέχοντες είναι ψυχοθεραπευτές. Κάποια στιγμή, η Νurith μας ζητάει να ζωγραφίσουμε πως αντιλαμβανόμαστε, πως βιώνουμε την παρούσα κατάσταση και μετά μας προσκαλεί να νοηματοδοτήσουμε τη ζωγραφιά μας.

Κάποιες ζωγραφιές τις θυμάμαι ακόμα. Οι περισσότερες με έντονα χρώματα, χωρίς συγκεκριμένο σχήμα. Λίγες ήταν με απαλά, φωτεινά χρώματα. Η δικιά μου ανάμεσα σ΄ αυτές. Στη μέση του χαρτιού, ένας κόκκινος ανεμοστρόβιλος σε σχήμα σπείρας – η κρίση που βιώναμε- μέσα στον ανεμοστρόβιλο μαύρα ανθρωπάκια με το χαμόγελο προς τα πάνω και στην κορυφή του χαρτιού, έξω απο τον ανεμοστρόβιλο, αρκετά καφέ ανθρωπάκια -το χρώμα της γης, σταθερότητας, πατάω καλά στα πόδια μου- με ροζ χαμόγελο -το χρώμα της αισιοδοξίας- με μεγάλα χέρια.  Ένας τεράστιος ήλιος -ζεστασιά, φως, ενέργεια- και πολλά δέντρα -πράσινο, το χρώμα της ελπίδας-.  Η ερμηνεία υπερβολικά απλή.  Πίστη ότι τα καφέ συνειδητοποιημένα ανθρωπάκια με τα μεγάλα χέρια θα κάνουν ότι μπορούν για να βοηθήσουν τους υπόλοιπους να βγουν από τη δίνη. Και όταν βρεθούν εκείνα στη δίνη, τότε, όσοι βοηθήθηκαν, θα κάνουν το ίδιο. Δεν θεωρούμαι ροζ άνθρωπος. Όμως, πιστεύω πάρα πολύ στη συλλογικότητα και στην ελπίδα.  Ελπίδα στον άνθρωπο και στις δυνατότητές του.

15 Ιουνίου 2012- Αθήνα.  Ομιλία με τίτλο: «Discovering values through crisis» με εισηγήτρια την Emmy Van Deurzen.  Σκέφτομαι τις δικές μου αρχές, τις δικές μου αξίες, τα δικά μου κρατήματα. Υπομονή,  επιμονή,  αντοχή  και προσαρμογή. Και δίπλα φίλοι με μεγάλα χέρια που κάνουν την καθημερινότητα χαρούμενη.  Δεν είναι και λίγα. Δεν νομίζω να μας ζητηθεί να ζωγραφίσουμε αυτή τη φορά. Δεν ξέρω τι θα ζωγράφιζα. Ξέρω σίγουρα ότι χωρίς ελπίδα δεν υπάρχει λόγος να προσπαθώ για τίποτα.